All In sa Pilipins Karinderya 🇵🇭

Mangan na ta!

Kung ikaw ay isang tunay na Pilipino, may tatlong lugar ka nang hindi sinasadyang napupuntahan kapag gutom ka: Jollibee, kusina ng kapitbahay, at ang pinaka-mahiwagang lugar ng lahat—ang carinderia.

Ang carinderia ay nag-ugat pa sa panahon ng Kastila. Galing ito sa salitang “comida” (food), na naging “karihan” at kalaunan, carinderia. Noong panahong wala pang fast food, ito ang tunay na “fast food” ng masa—lutong bahay, lutong puso, lutong wala nang pambili ng Jollibee.

Ang carinderia ay naging sandigan ng manggagawa, estudyante, driver, at lahat ng walang time magluto. Dito nabuo ang maraming kwento: ligawan, iwanan, masasayang kwentuhan, tsismisan, utangan, at pagbabalikan.

Oo, kaibigan. Ang carinderia, o kilala rin sa ibang baryo bilang turo-turo (hindi dahil mahilig kang manuro kundi dahil literal na ituturo mo lang ang gusto mong ulam), ay ang impormal ngunit pormal sa ating sikmura na tahanan ng lahat ng klaseng lutong-bahay.

"Ate, padagdag naman.." hiling ko kay Aling Andrea, habang binubugaw niya ang mga langaw sa ibabaw ng pritong bangus at munggo. Actually munggo ang binili ko kasi mas mura 'yun eh.. halos puro gulay kasi ang choices ngayon, eh hindi ako palakain ng gulay, hehehe!

Ang "karinderya". Marinig ko lang ang salitang ito ay nagbabaha na sa laway ang aking bibig, "mouth-watering" ika nga sa Ingles. For some reason, wala pa akong karinderiang nakainan na hindi ako nasarapan o nag extra rice. Hindi ko alam kung may kakaibang hiwaga ang mga pagkain dito o talagang isa lang akong patay-gutom. Ang sagot - pareho. Yes, patay-gutom din talaga ako. 

Kung kayo din ay PG na katulad ko, ang karinderya ang mabisang sagot sa inyong mga cravings. Napakasarap ng pagkain sa mga karinderya. Lahat ay nandito - kanin, ulam, sabaw. panghimagas, pangmeryenda at higit sa lahat pwede ka rin mag AUTOLOAD at GCASH! San ka pa? 

Ang mga ulam dito ay nakalagay sa mga kaldero. Kung minsan naman ay mas susyal - yung stainless na pang-catering. Ito ang kadalasang makikita sa karinderya:

• 8 out of 10 na karinderya ay may handang chicken pork adobo, pinakbet, sinigang/nilaga, at barbecue. 
• Hindi rin mawawala ang magkakapatid na afritada, mechado at menudo. Malilito ka talaga diyan sa triplets na yan kung alin ang alin?
• Ang extra rice ay laging mas kaunti nang dalawang kutsara kesa sa original ric.e
• Kapag naka-daster ang nagtitinda, madali siyang hingan ng dagdag ulam.
• 5 out of 10 na tindera ang sumisimangot sa pangatlong hiling ng libreng sabaw. 
• Kung gusto mong kumain ng lumang kanin, fried rice ang orderin.
• Laging may seksing kalendaryo sa mga karinderya, pampagana daw ito kumain sa mga lalake, kaya kung minsan isang subo, tingin sa kalendaryo ni Maui Taylor o kaya ni Aya Medel sabay nguya. 
• Pagkatapos ng masusing scientific experiment, napag-alaman na mas madumi ang mga tissue ng karinderya kesa sa kutsara't-tinidor nila.
• May bentilador na umiikot pero mukhang sinusumpong ng arthritis.
• Ang mga softdrinks ay nasa chiller at naroon na rin sa tabi ang bukasan ng tansan o kung wala ay manghihiram ka ng tansan opener. 
• Kain muna bago bayad pero kailangan honesto ka at memorize mo lahat ng inorder mo. Wag kalimutan ang softdrinks na kinuha ha!
• Isang mini-TV na laging nakatutok sa Eat Bulaga at napapatigil talaga ng pagkain sa Barangay Bayanihan portion ng TV show para humalakhak ng todo kay Bossing at Jose habang inookray ang napiling nakatira sa bahay na gagantimpalaan ng mga prizes. 
• Walang tatalo sa aroma ng sinangag na may mantika ng kahapon.
• Ang mga karinderya chair na plastik na niluma na ng panahon ay dapat laging icheck at baka nagka arthritis na rin ang mga paa. Baka susubo ka na lang bumigay pa ang inuupuan.
• Laging may ketchup, toyo, suka, hot sauce, calamansi, sili, at ang pinaka importante ay chili garlic oil sa bawat lamesa.
• Ang dilaw na tubig ay nilalagay sa water jug at ang malinis na tubig ay nasa ref at may bayad.
• Bukod sa kalendaryong pampagana, kung gusto mong mas ganahan ka sa pagkain ay puwedeng tumabi sa kumakain na tricycle driver. 
• Ang red tide ay hindi nakakamatay.  Itanong ninyo sa mga kumakain sa karinderya.

Buhay na buhay ang negosyo ng pagkakarinderya ang sabi nga sa kasabihan, "para kang karinderyang bukas sa lahat". O di ba kung karinderya kang bukas sa lahat mas maraming ka-perahan ang papasok. Isa pa hindi nalulugi yan. Kahit nakabalandra sa gitna ng kalsda, sa tabi ng ilog o estero, bidang-bida sa bituka ng sambayanan ang sinisilbing pagkain sa hapagkainan ng Pilipinas. 

Manang na mukhang bagong-gising. Tunog ng pinipritong-itlog. Kalansingan ng mga kubyertos. Batang maitim na nagbubuhat ng lalagyan ng tubig. Mahahabang mga mesa't-upuan. Tunog ng fly swatter ni ate (kaso masyadong napisa ang bangaw sa tabi ng isang putahe). Mga mamang may sampay na tuwalya sa balikat, mga nakabukas ang polo na mga taga Meralco na nag-aayos ng poste, nakataas ang isang paa habang nagkakamay. Saan ka pa? Sobrang klasik niyan. Pinoy-style culture. Akala mo kumakain lang sa isang fine dining di ba? Parang hindi nila napapansin 'yung ingay ng busina at usok ng sasakyan at amoy ng estero eh. Ganyan kaganda ang ambience sa isang karinderya lalo na't may kalendaryo ni Ivana Alawi. 

Nagiging masarap ang pagkaing normal lang naman ang pagkakaluto. Malamang kung hinain sa bahay namin yun eh hindi ako masyadong mag-eenjoy. Pero kapag sa karinderya, napaparami talaga ang order ng kanin ko eh. Pati yung tubig sa jug lalong sumasarap. Parang mas takaw-uhaw ang malamig na tubig na nakalagay sa plastik na lalagyan. 

Narito ang karaniwang lineup ng ulam sa karinderya, kasama ang average na presyo per order:

• Adobo - P50-70 (Hari ng carinderia. Baboy o manok na nilunod sa toyo’t suka, tapos sinabayan ng konting drama ng paminta.)
• Menudo - P50-65 (Baboy, hotdog, at atay na parang reunion ng paborito mong sangkap.)
• Bicol Express - P60-75 (Sobrang anghang pero masarap! Kung ‘di ka pinawisan, kulang pa ‘yan.)
• Sinigang na Baboy - P60-80 (Ang pampabuhay ng natutulog mong laway. Maasim, mainit, at may konting sabaw sa t-shirt mo.)
• Paksiw na Bangus - P50-65 (Para sa mga feeling healthy pero gusto pa rin ng asim-tamis.)
• Laing (beside me, here in the dark)- P40-60 (Gata + dahon ng gabi + sili = poetry in a plate.)
• Dinuguan - P60-70 (Chocolate surprise? Nope. Pork blood delight!)
• Tortang Talong - P40-55 (Paborito ng vegetarian na nagka-identity crisis.)
• Ginataang Kalabasa at Sitaw - P40-60 (Best supporting dish sa kanin!)
• Lumpiang Shanghai P50-70 (Ang paborito ng lahat kahit laging nauubos agad.)
• Fried Tilapia at Galunggong P60-80 (isda is da one, isda is da best)
• Longganisa at Itlog P50-60 (Almusal all-day, everyday.)

Siyempre, may kasama pa yan na libreng sabaw at kadalasan ang sabaw ay sinigang. 

                                                                                  Gloc 9 - Tinda ni Linda

Nakalagay naman ang magkahalong kutsara't-tinidor sa isang lalagyang parang maliit na timbang kulay silver. May konting tubig-tubig pa sa ilalim niyan kase kahuhugas lang. Minsan talaga sabay-sabay na ibinababad 'yang mga yan sa palanggana eh, kasama ang mga pinggan at baso. Parang nagbababad lang ng damit eh. Konting padaan lang sa tubig na may sabon tapos puwede na ulit ipagamit sa mga customer. Pero korni ka kapag nagreklamo ka pa diyan. Isipin mo nalang na parte na ng menu ang amoeba at kung anu-ano pang mikrobyo. Baka kaya sila ang nagpapasarap ng pagkain, secret ingredients?

Iba-iba ang strategy ng mga karinderya owner, pero kadalasan sa scheduling ng menu. Pero kung tutuusin -isda, baka, baboy at manok lang naman ang parating nandiyan, iba-iba nga lang ng luto at hindi nakakasawa kasi iba-iba rin ang lasa. 

Parating mainit sa karinderya. Hindi ko alam kung ano ang problema sa sirkulasyon ng hangin at parating pawis ang mga kumakain at mga tumatambay lang. Siyempre, hindi mawawala ang mga buraot na parating nanghihingi ng sabaw. Di bale, hindi naman nauubusan si manang ng tubig at patis, parang magic at maglalasang parang tinola na. "Rush-hour" dito kapag mga alas-dose hanggang alas dos ng hapon - ito kasi ang kadalasang break time ng mga mamang drayber, estudyante at construction workers. Yung mga tambay, ito naman ang patay na oras sa patay na talaga nilang oras. Nakakagutom din siguro ang kakawalan ng ginagawa ano? Pagsama-samahin mo silang lahat, mula kay manang hanggang sa mamang drayber na galit kumain, wala nang mas ka-klasik pa sa karinderyang madilim ang ilaw sa gabi. 

Ang karinderya ay hindi lang kainan. Para sa akin isa rin itong institusyon. Dito ka natutong mag-budget, kumain ng gulay namay lasa, makinig ng lumang tugtugin ng "I Get Lost in Your Eyes" ni Debbie Gibson (kung patay ang oras at bukas ang radyo), at humingi ng libreng sabaw kahit wala kang binili. Isang lugar kung saan kahit P70 mo, busog ka na't may takeaway pang kwento. 

Kaya sa susunod na magutom ka, huwag ka nang maghanap ng restaurant na may fancy plating. Dumiretso ka sa karinderya sapagkat wala kang talo sa masarap na panlasa ng mga putahe huwag mo lang matyetyempuhan ang "pangat" ang pangatlong init. Pero minsan, ang pinakamasarap na pagkain ay 'yung iniinit lang pero laging may kaakibat na kwento katulad ng aking kinikwento sa inyo ngayon. 

Kaya tara na. Kainan na!