Ghost of My 90's New Year's Past

 

Natapos na ang Pasko pero siyempre yung Christmas vibes sa aming mga bata eh ramdam na ramdam pa rin at nag-uumapaw pa rin ang kasiyahan namin ng bisperas ng bagong taon. Feeling ko ay bondat na bondat pa rin ako kahit isang linggo na ang nakalipas na Noche Buena at eto na naman maghahanda na naman kami ng mga pagkain para sa Media Noche. Kainan na naman! Yes, ganyan ka-bounty noong 90s dahil hindi pa gaano kamahal ang mga bilihin. Nabibili pa rin ng bawat pamilya ang gusto nilang kainan sa hapagkainan sa pagsalubong ng Bagong Taon. Totoo na mas marami kami laging handa kapag New Year's Eve kesa sa Noche Buena. As a musmos kain dito, kain doon lang ang trip namin pero siyempre dadaan ka sa pagtulog sa tanghali bago ka mag-umpisa ng countdown ng New Year. Wala pang hirit ang mga taga DTI noon sa pangingialam nila kung magkano ang maaaring gastusin para sa kakainin ng buong pamilya, hindi katulad ngayon na ang pantapal na solusyon nila ay turuan tayo kung paano magtipid imbis na pababain ang mga bilihin sa merkado. 

Isinama ako ni ermat at ng mga tita ko sa palengke at dahil wala pa naman gaanong laman ang bayong eh buong yabang ako na sinabi ko na ako na ang magbibitbit. First stop namin, sa isang tindahan ng mga good luck charms nariyan makikita mo ang isang pigurin ng chekwang pusa na kamay lang ang gumagalaw pero kung itong pusang ito ay magiging tao iisipin ko na siya si Henry Sy kasi muka siyang mayaman at nababalot sa ginto ang kanyang katawan. Meron din akong nakita na matabang Intsik na pigurin na katulad kong bondat din ang tiyan na naka Indian seat at maraming batang bondatin din ang tiyan ang nakakandong sa kanya. Nakangiti ang mamang ito at mukha rin yayamanin at laging nakangisi. Habang sa lamesita ng may nakasinding stick animong may umuusok sa isang garapon na mahaba at kulay pula. Sabi ko kay nanay: "Nay, ano yun? (sabay turo sa garapon) mahabang Watusi ba yan? bakit po umuusok lang parang ang tahimik naman po ng watusi na yan?" Tinawanan lang ako ng aking nanay at sinabing iyon ay insenso na pantaboy daw ng masasamang espiritu o mga negative vibes sa paligid. Kaya pala kami tumigil sa tindahan na iyon ay para bumili ng kalendaryo. Ang gandang kalendaryo. Matigas na plastik siya pero ang mga design na dragon ay parang 3D. Ang gara ng disenyo parang buhay na buhay ang mga dragon. Opo dragon po iyon, that was the Year of the Dragon ang susunod na taon, Circa 1988. Hindi pa uso ang mga kalendaryo ng Tanduay at Ginebra na pagsapit ng January 1 pagkakita mo sa kalendaryong yun ay may kasalanan ka na agad sa unang araw ng bagong taon. Ito ang hindi mawawala sa notes ng mga Pilipino ang makakuha o makabili agad ng kalendaryo na isasabit sa likod ng pinto o kaya ay sa salas. Makakuha dahil meron tayong mga suki sa palengke na namimigay ng libreng kalendaryo. 

Ang naaalala kong ipinamili nila ermat eh ang walang kamatayang manok pero this time iihawin naman kasabay ng paboritong kong hotdog na nirequest ko na ipaihaw na rin pero hindi talaga mawawala ang marshmallow sa unahan o dulo ng hotdog stick ko kaya nagpabili din ako ng marshmallow sa kanila. Bumili sila ng juice para sa gagawing inumin sa punch bowl. At eto na nga, biglaang lalabas na ang pinakakatago-tago na secret weapon ng mga nanay natin naglabasan na ang mga punch bowl na sa tuwing may special na okasyon lang lumalabas, kasabay na ng magagarang baso at tasa na ngayon ko lang nakita at mga pinggan at platito na bago sa aking mga mata. Pero bago umalis ng palengke ay nagpabili ako ng dagdag na regalo sa kanya. Naispatan ko kasi sa isang stall, ang isang laruan na gusto ko, yung baril na may balang pulbura. Alam ko alam niyo ito, yung kulay pula ang bala na bilog na para talagang bumabaril. Sigurado ako kung uso pa ito noon at sikat na rin si Patrolman Ricardo Dalisay eh maraming magiging batang uhugin na sa kalye na gagaya sa kanya. Ayos talaga yung mga laruan noon simple lang pero rak! Yan, sa mga ganyang laruan lang eh sobrang saya na namin, hindi man hi-tech, hindi laser at hindi sobrang garbo naeenjoy namin ng sobra sobra, barilan hanggang umaga, ubusang bala pero lagi akong may extra siyempre. 

Unang linggo ng Disyembre noon habang nanonood kami ng Heredero ay may dumating kaming bisita, wow si Tito Boy! Ang ninong ko! Sabi ko shet mukang mapapaaga ang regalo ko. Nagmano agad ako sa kanya at bumati ng "Merry Christmas, Ninong! papasko ko po!" Ganyan talaga kasi kapag bata ka wala pang hiya-hiya, rekta kung rekta kahit hindi pa nakakaupo sa salas ang ninong eh nahingian ko na ng papasko. As usual, expected ko na naman na sa ilang taon consistent ang pagbibigay niya sa akin ng walang kamatayang Choc-nut. Yes! yes yo! isang box ng choc nut kahit lagi ko naman nabibili ng tingi sa tindahan ito okay lang na yun ang regalo ni ninong at least hindi na ako bibili ng tingi. May bitbit siya na dalawang malalaking bag binuksan niya ito at tumambad sa inaakala ko ang sandamukal na regalo. "Wow Ninong di mo naman sinabi na ikaw pala si Santa Klaus kahit buto't balat ka. Bakit ang dami niyo pong dalang mga regalo?"  "Aba'y tangek" (puntong Bulakenyo) hindi regalo ang mga iyan. Mga paputok yan, tawagin mo ang nanay mo at baka gusto nilang umorder."

Kool & The Gang - Celebration

Ito ang hanapbuhay ni Ninong noon ang magbenta ng paputok, sari-saring paputok mula sa pinakamahina hanggang sa pangmalakasan. Nariyan ang five star, super lolo, lolo thunder, og, labintador, crying cow, kwitis, lusis, ang paborito naming Roman candle, trompillo, sinturon ni hudas, sawa, fountain, watusi at kung anu-ano pa. Meron din siyang checklist ng mga paputok na hindi niya dala. Noon kasi hindi pa ipinagbabawal ang paputok kaya sagad sagaran ang ingay kapag bagong taon. Medyo lumala lang kasi ang sitwasyon paglipas ng panahon. Nariyan ang pagdami ng kaso ng sunog, mga napuputulan ng kamay, mga binabawian ng buhay dahil sa matinding sugat dulot ng mga delikadong paputok kaya ipinagbawal. Isama mo pa ang mga walang habas na nagpapaputok ng baril. Nagtagal ito at natigil lang at ipinagbawal na ang paggamit ng paputok kalagitnaan na ng 2000's. 

Speaking nga pala ng napuputulan ng kamay unang linggo ng bagong taon huwag kayong mag-uulam ng longganisa o tocino lalo na kapag Sabado kasi siguradong mandidiri ka sa programa ni Kabayan Noli De Castro sa Magandang Gabi Bayan dahil ito ang tema ng kanyang episode. Ipinapakita dito ang tila mga longganisang daliri, kamay at paa ng mga naputukan. Talaga nga namang maliligo sa dugo ang mata mo sa panonood. Isa yang sa nagbibigay ng top rating sa Channel 2. Nakakamis ang mga ganitong programa ni Ka Noli eh.

Ibang-iba ang pagsalubong ng bagong taon noon masaya, maingay, wild, no holds-barred, ewan ko na lang kung may masasamang espiritu pa ang matira sa araw na iyon sa ingay ng buong Pilipinas. Kung hindi lamang tayo siguro nagpabaya at kung may disiplina lamang tayo sa paggamit ng mga paputok na ito ay hindi siguro ito ipagbabawal. Pero dahil maraming karahasan ang nangyayari ay mabuti na nga lamang na torotot ko, torotot mo ang maghari ng ingay sa darating na bagong taon. Okay na rin yung magkakalampag ka ng mga timba at batya, itodo volume ang sounds, magsisigaw ka sa mikropono ng videoke, isigaw mo na ang gwapo-gwapo mo, ipagmalaki mo na malaki etits mo o kahit ano pang puwede mong ipagmalaki. Bahala ka sa buhay mo basta wag ka lang makakasakit ng kapwa mo. At siyempre hindi mawawala at biglaang naging tradisyon na natin nang umusbong ang social media ang ating walang kamatayan na mga "Year-end status". Tiyak yan tohl kaya ngayon pa lang umpisahan mo na magcompose.

Kasabay ng pagsalubong sa taong 2026 ay mag-lalabindalawang taon na ang blog na ito. Ang wish ko lamang para sa inyo ay gawin niyo ang mga bagay na magpapasaya sa inyo dahil napakaikli lang ng mga buhay mga parekoy at pabilis naman ng pabilis ang panahon. Magmahal ka ng tapat. Huwag maging madamot, ibahagi ang makukuhang gantimpala at mga blessings sa Maykapal. Maging mabait sa mga hayop at higit sa lahat ay palagiang Magpasalamat, Magdasal, Magkaroon ng Takot at Humingi ng Kapatawaran sa ating mga pagkakasala sa Dakilang Lumikha.

Muli, mula sa blog na ito binabati ko po kayong lahat ng isang Masagana at Manigong Bagong Taon!

Happy 2026! Wish ko lang po sa Pasko ay sana i-like niyo po ang FB page ng blog na ito. Salamat!

Level ng Buhay ng Tao

'Contrasting worlds'

 Tuwing papalapit ang Bagong Taon, may iisang tanong na palaging bumabalik— “May nagbago ba sa buhay ko ngayong taon?”

Habang sumasabay tayo sa countdown papuntang New Year 2026, hindi lang paputok ang umaalingawngaw, kundi pati ang mga tahimik na tanong sa isip natin:

Mas umangat ba ako o pareho pa rin? Mas gumaan ba ang buhay o mas dumami lang ang bayarin?

Every New Year feels like a “checkpoint”—parang sa video game kung saan bigla kang tatanungin kung magse-save ka ba ng progress. Walang rewind. Walang restart. Ang dala mo sa 2026 ay kung ano lang ang naipon mo sa 2025: karanasan, diskarte, pagkatalo, at maliliit na panalo na minsan ikaw lang ang nakakapansin.

Kaya bago tayo gumawa ng bagong resolution, bagong vision board, o bagong “this is my year” post, magandang tanungin muna ang sarili natin ng mas tapat na tanong:

Saang level na ba talaga ako sa buhay? Hindi ito para magkumpara. Hindi rin para ma-pressure.

Kundi para maintindihan kung nasaan ka ngayon—at kung anong klaseng laro ang kailangan mong laruin pagpasok ng 2026.

Sa mga video game, malinaw ang buhay: easy, normal, hard. Sa eskwela: beginner, intermediate, advanced. Alam mo agad kung nasaan ka at ano ang susunod mong level.

Pero sa totoong buhay? Baliktad ang sistema. Ang pinakamababang level ang pinakamahirap, pinakamasakit, at punô ng challenge.

Habang umaakyat ka ng level, saka lang gumagaan ang araw-araw—parang biglang naka-auto-save ang buhay mo. Hindi pantay ang level ng bawat isa dahil sa iba-iba ang sipag, diskarte, ugali at laman ng bulsa ng kada tao. Pero ang totoo? May mas malalim pa riyan.

Hindi lang kasi ikaw ang naglalaro—kasama sa laro ang sistema.

Ang kinalakihan mong pamilya, kalidad ng eskwelahan, tirahan, koneksyon, at oportunidad ang kadalasang magsasaad kung gaano kalayo ang kaya mong marating. Kahit gaano ka kasipag, kung sira ang playing field, mas mahirap talagang manalo.

Isipin mo ang ganitong halimbawa:

May batang gustong mag-aral pero kulang ang libro, sira ang classroom, at ang magulang ay umaasa lang sa ani ng bukid. Samantalang sa kabilang bayan, may aircon ang eskwelahan, may computer, may scholarship, at may backer pa. Pareho silang masipag. Pero magkaibang level ang simula.

Narito ang sampung level ng buhay: mula sa Level 10 – Extreme Poverty hanggang sa Level 1 – Billionaire. Bawat level may kanya-kanyang hamon, aral, at oportunidad. Sa bawat level, natututo kang mag-survive, mag-budget, mag-invest, at higit sa lahat, pahalagahan ang karanasan na hindi nabibili ng pera.

• Ika-Sampung Baitang: EXTREME POVERTY

Ito ang survival mode ng buhay.

Kung ang araw-araw mong budget ay mas mababa sa ₱120, kulang ang kain, walang maayos na tirahan, at ang malinis na tubig ay parang luxury—nandito ka. Instant noodles na may dagdag sabaw? Panalo na ‘yan. Check-up? Hindi option, kundi pangarap. Hindi ka tamad pero araw-araw kang lumalaban para lang mabuhay bukas. May pagkakataong hindi makumpleto ang tatlong beses na pagkain sa isang kundi sa tulong ng kapwa nasa extreme poverty pero handang magbigay ng natitira. Para mabusog, dinadagdagan ng sabaw, minsan asin, minsan imahinasyon ang bawat pagkain sa hapag. Ang gulay? Bonus stage. Ang karne? Special event. Matindi ang pagbabanat ng buto pero gatiting ang kinikita. 

• Ika-Siyam na Baitang: POVERTY

May trabaho ka—cashier, crew, laborer. May bahay ka man, pero isang bayarin lang, tagilid na.

Kuryente o hapunan? Pamasahe o tubig? Laging maytanong na anong uunahin.  Sa baitang na ito hindi ka gutom, pero limitado ang galaw ng buhay. Habang ang iba nagma-mall, ikaw nagko-compute ng pamasahe. Hindi binabalewala kung mahulugan man ng baryang piso sapagkat komputado mo lahat ng expenses mo, walang sobra at wala rin kulang. 

May bahay ka man, minsan pakiramdam mo tenant ka rin ng mga bayarin. May regular kang trabaho o maliit na negosyo, sapat lang ang kita para hindi ka bumalik sa pinakamababang level, pero hindi pa rin sapat para makaluwag. Luma na ang cellphone mo, may basag ang screen, pero hangga’t nag-o-on, hindi mo ‘yan papalitan. Internet ay tipid—data muna, dahil ang Wi-Fi ay parang luho. Hindi ka nagugutom, sanay ka na sa de-lata, tuyo, itlog, at ulam na parang may kasaysayan na. Kapag may birthday, walang spaghetti, pero may kanin—pwede na. Habang ang iba nagpo-post ng “deserve ko ‘to”, ikaw tahimik lang na nagbubulong ng “kaya ko pa ‘to.” Sa Level 9, hindi ka luho-driven—survival with dignity ang peg. Hindi ka bumabagsak, pero hindi ka rin umaangat. Nasa pagitan ka ng “buti na lang” at “sana next year mas okay na.”

• Ika-Walong Baitang: LOWER MIDDLE CLASS

Medyo nakakaahon na. May disenteng bahay o apartment. May trabaho—office staff, teacher, call center agent. May Netflix, paminsan-minsan sinasayaran ang dila ng milk tea. Pero bawat piso may plano. Isang maling desisyon, pwedeng bumalik sa mas mababang level.

May sasakyan ka man, kadalasan second-hand at may sariling personality na—may kakaibang tunog kapag umaandar, pero umaandar pa rin, at ‘yun ang mahalaga. Hindi ka impulsive buyer; lahat pinag-iisipan. Isang malaking gastos lang, at mapapa-“next month na lang” ka agad.

Sa level na ito, marunong ka nang mag-budget, mag-adjust, at magtiis nang may konting ngiti. Hindi ka mayaman, pero hindi ka rin naghihirap. Komportable ka—basta walang biglaang gastos.

• Ika-Pitong Baitang: MIDDLE CLASS

Ito na ang goldilocks zone. Hindi ka mayaman, hindi ka mahirap. May travel sa eroplano, may insurance, may ipon kahit kaunti. 

Kaya mo nang kumain sa restaurant kahit hindi payday, at magbakasyon sa mga lugar na dati pang pangarap lang—Boracay, Palawan, o Baguio na hindi na “day tour lang.” May insurance ka na, may konting ipon, at may gadgets kang hindi second-hand (wow, brand new!). Kapag may sale, hindi ka na lang nanonood—nakikisali ka na. Pero huwag kampante. Isang matinding emergency lang, puwedeng mag-reset ang laro at bumalik ang iyong dice sa pagdidildil ng asin. 

• Ika-Anim na Baitang: UPPER MIDDLE CLASS

Ito na, medyo heaven na ang pakiramdam mo dito sa level na ito. Naka-premium economy ka na sa buhay. 

May maganda ka nang bahay o condo sa secured na lugar, may sariling sasakyan na hindi na “project car,” at may budget ka na para sa gym, out-of-town trips, at paminsang “treat yourself” moments na hindi mo kailangan i-justify sa sarili mo. Ang bills ay hindi na kinaiinisan buwan-buwan—part na lang sila ng routine.

Kaya mo nang mag-enroll ng anak sa private school, kumuha ng insurance, at mag-ipon para sa investments. May savings ka na hindi lang pang-emergency kundi pang-“future me.” Pero kahit komportable, maingat ka pa rin—alam mong isang maling desisyon, bad investment, o lifestyle creep ang pwedeng magpababa ng level.

Sa Upper Middle Class, hindi ka na nangangarap lang ng ginhawa—nararanasan mo na. Pero hindi ka pa kampante enough para mawalan ng disiplina. Komportable, may kontrol, at may plano—ganyan ang buhay sa level na ’to.

• Ika-Limang Baitang: AFFLUENT

Maluwag na ang buhay. Travel abroad? Kayang-kaya kahit ulit-ulitin pa. High-end restaurants? Normal lang at instagrammable life ang araw-araw. May investments at advisors.

May malaki ka nang bahay sa maayos at secured na village, may parking na hindi mo kailangang i-share, at may investments na gumagalaw kahit natutulog ka. Travel? Hindi na “sana someday”—kundi “saan next?”. High-end dining ay hindi na special occasion; minsan trip mo lang kasi wala kang gana magluto.

Pero kahit ganito, hindi ka pa rin basta-basta nagpapakampante. Hindi ka impulsive spender; strategic ka. May financial advisors ka, may plano ka, at alam mong ang tunay na kalaban sa level na ’to ay hindi kakulangan ng pera kundi katangahan sa desisyon. Isang maling galaw, puwedeng bumalik sa mas mababang level. Pero sa Affluent life, hindi na survival ang usapan.

Yano - Esem

• Ika-Apat na Baitang: UPPER AFFLUENT

Dito na pumapasok ang connections, legacy, at influence.

May multiple properties ka na—condo sa city, rest house sa Tagaytay, bakasyunan sa beach na hindi mo na kailangang i-post para patunayan. Ang kotse mo hindi na pang-“pang-araw-araw” lang; may kotse ka depende sa mood. May social circles ka na hindi mo basta pinapasok—private clubs, closed-door events, at mga networking na hindi mo pwedeng i-tag sa Facebook.

Hindi ka na nag-iisip kung kaya mo bang bumili; ang iniisip mo ay saan ilalagay at paano palalakihin. May team ka na—financial advisors, lawyers, property managers—dahil sa level na ’to, hindi na sapat ang “diskarte lang.” Oras na ang pinakamahalaga mong asset.

Pero kahit ganito, hindi ka immune sa problema. Ang challenges mo ngayon ay legacy, influence, at reputasyon. Ang tanong na hinaharap mo ay hindi na “paano ako aasenso?” kundi “ano ang iiwan ko?” At sa Upper Affluent, doon nagsisimula ang totoong laro—hindi ng pera, kundi ng epekto. Hindi na tanong kung kaya mo, kundi kung paano mo gagamitin ang yaman at impluwensya mo.

• Ika-Tatlong Baitang: MILLIONAIRE

Hindi na pesos—dollars na ang usapan. Boardroom wars, investments, global ventures. Problema mo na kung saan lalagay ang pera. Isang napakasayang problema hindi mo na alam kung paano mo gagastusin ang yaman mo. Haay buhay. Sana all nasa ika-tatlong baitang. 

Dito may mga assets ka na hindi mo na mabilang—properties, negosyo, investments, at iba pang bagay na puwedeng magbigay ng panghabambuhay na passive income. Travel? Local pa lang? Hindi na. International ang default. Paris for lunch, Tokyo for weekend, at Dubai for meetings—walang pressure, walang traffic (well, depende sa jet lag).

Pero kahit milyonaryo ka, may quirks pa rin. Isa ka sa mga taong nag-iisip ng ROI sa bawat gastusin—even sa coffee. “Hmm… latte today or let the money grow another day?” Haha. Sa level na ito, luxury na ang default, pero strategy pa rin ang bida. Hindi ka lang nag-eenjoy; pinapalaki mo pa ang yaman mo para hindi ka lang may pera, kundi may power sa laro ng buhay.

• Ika-Dalawang Baitang: MULTI-MILLIONAIRE

Welcome sa Multi-Millionaire level—dito na hindi lang pera ang pinag-uusapan, kundi daming zeros na pangkaraniwan lang sa calculator mo. Ang daily problem mo? Hindi kung kakain ka ba, kundi kung alinsunod na mansion, yacht, o investment ang susunod.

Kung millionaire ka, okay na. Pero sa multi-millionaire? Level up! May net worth ka na nasa $10 million pataas, at may passive income ka na umaandar kahit natutulog ka. Properties sa Singapore, LA, Paris—lahat nandiyan, kasama ang sports car collection na parang museum. Travel schedule mo? Jet lag is just a myth. Lunch sa Monaco, dinner sa Tokyo, brunch sa Bali—wala kang traffic, wala kang rush hour.

At oo, hindi lahat dito self-made. May mga nepo babies rin na kasama sa laro: anak ng showbiz royalty, politiko, o sikat na pamilya na may inherited wealth at connections. Para sa kanila, “starting capital” ay isang understatement—parang naka-“cheat code” sa buhay. Pero kahit may advantage, kailangan pa rin nilang magmaintain ng yaman, mag-ayos ng investments, at mag-decide kung alin sa 5 villas ang uupuan ngayon.

Sa level na ito, luxury is default, but strategy is mandatory. Hindi ka lang nag-eenjoy—nagpapalaki ka ng yaman, influence, at power para hindi lang sa sarili mo, kundi sa laro ng buhay ng milyon-milyon.

• Ika-Unang Baitang: BILLIONAIRE

Welcome sa Billionaire level—ito na ang game completed mode ng buhay. Ang pera? Hindi lang naglalaro sa bank account mo… naglalaro sa buong mundo. Yate? Check. Mansion? Check. Island? Check. Race track? Check. Sa level na ito, kahit gumastos ka ng $1,000 araw-araw, aabutin ng halos 3,000 taon bago maubos ang isang bilyon mo. Parang infinite lives sa video game, pero real life edition.

Ang problema mo na ngayon? Hindi kung kakain ka ba o makakabayad ng bills—ang tanong mo ay paano mo gagamitin ang impluwensya mo para mas marami pang zero ang account mo. Dito pumapasok ang politics, investments, at networking. Oo, may mga corrupt politicians sa paligid mo, pero hindi ka basta-basta natitinag—alam mo kung paano magmaneho sa murky waters nang hindi nalulunod. May power ka, may influence ka, at may team ka na handang gumawa ng legal at strategic moves para protektahan ang yaman mo… o dagdagan pa.

Sa Billionaire life, hindi ka na nagtataka kung may pera ka ba—ang tanong mo ay kung gaano kalaki ang epekto mo sa ekonomiya, industriya, at buhay ng milyon-milyon. Luxury is default, stress? Minimal. Influence? Maximum. Game over? Hindi. You’re the one controlling the game.

Habang papalapit ang New Year 2026, magandang huminto sandali at tanungin ang sarili: “Saang level nga ba ako ngayon?” Hindi para ikumpara ang sarili sa iba, kundi para maintindihan kung saan ka nakatayo, ano ang na-achieve mo, at ano pa ang puwedeng gawin para umangat—maliit man o malaking hakbang.

Sa buhay, hindi lahat nagsisimula sa parehong level, at hindi rin lahat may parehong cheat codes. Pero bawat level, mula sa Extreme Poverty hanggang Billionaire, may natutunan ka—may survival skills, budgeting hacks, investment strategies, at higit sa lahat, karanasan na hindi nabibili ng pera.

Kaya bago pumasok ang 2026, isipin: anong level ang gusto mong maabot, at higit sa lahat, paano mo gagamitin ang resources, diskarte, at impluwensya mo para mas magaan at mas makabuluhan ang buhay hindi lang para sa sarili mo, kundi para sa iba rin.

Ikaw na nagbabasa nito, nasaang level ba ang buhay mo ngayon?

Disyembre ng mga Alaala

Pasko na bukas ngunit sana'y pag gising ko ay Disyembre ng aking kabataan. Mayroon sanang isang portal na hihigupin ka patungo sa lumang Kapaskuhan ng iyong kabataan at paggising mo ay kumpleto pa yung mga mahal mo sa buhay. Napakasayang tambayan ang Pasko noong aking kabataan, Setyembre pa lang ramdam mo na ang malamig na simoy ng hangin ala sais pa lamang ng gabi. Mabilis na magdilim at pababa pa lamang ang haring araw ay animoy nagkikislapan na sa galak ang mga krismas lights sa aming lugar sa dating tirahan sa San Andres Bukid, Maynila. Hindi gaya ngayon na sa simpleng barangay ninyo ay bilang na lamang ang nagdedekorasyon at dahil na rin nga mahal na rin ang bayad natin sa kuryente. Nagiging praktikal na lang tayo at tila nawawala na  yung mga nakaugaliang tradisyon natin tuwing Kapaskuhan. Bilang mag-aaral sa elementarya na taglay ang kakulitan ramdam ko ang Pasko dahil sa regalo, Santa, reindeer, Philcite o Boom na boom, tsibog, softdrinks, christmas party at kung ano ano pang makapagpapasaya sa mga batang katulad ko noon. Sorry po Jesus dahil hindi ko pa po talaga alam ang  tunay na kahulugan ng Pasko, ang alam ko lang ay kaarawan mo. Happy Birthday to you! Pero siyempre nun lumaon nalaman ko na ang tunay na kahulugan ng Kapaskuhan ay pagbibigayan, pagmamahalan at higit sa lahat ay kapatawaran.

Noon pagkatapos matunaw ang mga kandilang itinirik, mga panalanging tinipon ng hangin at ipinabatid sa langit para sa ating mga minamahal na namayapa at pagkatapos na pagkatapos isukbit ni Bonifacio ang kanyang itak ay unti unti na nating nararamdam ang haplos ng malamig na hanging amihan bago pa lumubog ang araw. Ilalabas na muli ni Toto ang kanyang pinaka tago tagong krismas karoling kit mula sa ilalim ng kanyang higaan. Unti unti nang lilinisin ni Toto ang kanyang mga munting laruan para makadiskarte ng kaunting barya mula sa kanilang pangangaroling. Ang kanyang mini tambol na yari sa lata ng Birch Tree na kung saan tinanggal ang takip nito sa ilalim at pinalitan ng plastik, tatalian ng goma at presto meron ka nang mini tambol. Ang diskarte naman noon sa paggawa ng tambourine ay kailangang pasensiyoso ka. Pasensiya ang kailangan at dapat tambay ka sa mga  mini balkonahe ng mga sari-sari store. Mag-aantay ka ng may nagsosoftdrinks at aantayin mong mabuksan ang soft drinks at kailangan mong makaipon ng tansan. Ngayong may sampung tansan ka na ay bubutasan mo ito sa gitna. Kung merong extrang alambre si Nanay sa kanyang mga sinampay ay puwedeng mong gamitin ito at mula sa pagkakabutas ng mga tansan dito mo isusuksok ang mga ito at ibibilog ang alambre. Presto! meron ka nang pandagdag na ingay sa pangangaroling ang tansan-made tambourine. Noon dapat ala-sais pa lang naguumpisa na kayo ang pangangaroling kasi minsan first-come first-serve kung sino ang nauuna sila ang unang nabibiyayaan ng barya. Kalaunan kasi kapag nagsawa na yung mga nagbibigay baka ang sunod niyo na  marinig ay "Patawad" na lang, pero kailangan mo pa rin mag "thank you, thank you" bawi ka na lang sa bandang dulo ".....ang babarat ninyo thank you!"

Bakit Mas Buhay ang Pasko Noon Kaysa Ngayon?

Kung tatanungin mo kung bakit parang mas maraming alaala ng Pasko noong dekada nobenta kaysa sa ngayon, marahil dahil noon ay mas payak, mas sabay-sabay, at mas sama-sama ang lahat.

Noon:

• Ang mga bata’y naglalaro sa kalye, sama-sama sa pangangaroling, walang cellphone na pumipigil sa kanilang pagtawa.
• Bawat kanto may parol, kahit gawa lang sa kawayan at Japanese paper. Hindi mahalaga kung magarbo—basta may liwanag.
• Christmas party sa eskwela? Spaghetti, pancit, palitaw, at isang boteng softdrinks na pinaghahatian ng lahat. At kahit simpleng exchange gift na laruan mula Divisoria, ang saya ay totoo.
• Ang mga magulang, kahit kapos, pinipilit maghanda ng Noche Buena. Kahit pansit, fruit salad, at isang hamon lang—sapat na para maging engrande ang gabi.
• OFWs noon ay kakaunti pa, at halos buo ang pamilya sa hapag.

Linkin Park - My December

Ngayon:

• Ang mga bata, bihirang makitang naglalaro sa kalye. Mas abala sa gadgets, online games, at TikTok kaysa sa karoling.
• Ilan na lang ang nagpapailaw at nagdedekorasyon, dahil mas iniisip ang bayarin sa kuryente. Mas mura ang virtual lights sa screen kaysa tunay na bombilya sa bintana.
• Ang mga handaan, nagiging kompetisyon ng sosyal na handa. Buffet, imported fruits, branded na hamon—pero madalas kulang sa init ng pagsasama.
• Marami sa pamilya, hiwa-hiwalay na. OFWs na kailangang magpadala na lang ng balikbayan box, video call ang kapalit ng yakap.
• Ang diwa ng pagbibigayan, natatabunan ng consumerism. Ang tanong ng mga bata ngayon: “Anong regalo ang makukuha ko?” at hindi “Kanino kaya ako magbibigay?”

Siguro dahil bata pa tayo, buo pa ang ating pamilya, at buo rin ang ating pananampalataya sa mahika ng Pasko. Noon, sapat na ang liwanag ng parol upang magbigay ng ligaya, sapat na ang maliit na barya mula sa pangangaroling upang magsabog ng tuwa. Ang mga bata’y nagkakaisa, ang mga kapitbahay ay parang kamag-anak, at ang bawat kanto’y may alingawngaw ng awit at tawa.

Ngayon, tila nag-iba na ang lahat. Mas malungkot, mas magastos, at mas mabigat ang mga iniisip ng matatanda. Wala nang ganoong karaming bata sa kalye, wala na ring ganoong kasigla ang mga tahanan. Bihira na ang karoling; bihira na rin ang mga ilaw na nagkukumpol sa gabi. Para bang unti-unti tayong ninanakawan ng mahika ng Disyembre.

Kaya naman sa bawat pagsapit ng Kapaskuhan, lagi kong dalangin:

Sana, kahit isang gabi lang, magkaroon ng portal na magbabalik sa atin sa Disyembre ng ating kabataan. Sa mundong buo pa ang ating mga mahal sa buhay. Sa panahong kahit simpleng lata, tansan, at alambre ay sapat na para maramdaman ang pinaka-dalisay na kaligayahan.

Disyembre na bukas—ngunit sa aking puso, hinding-hindi lilisanin ang Disyembre ng kahapon.

Why Is Christmas Magical When You Were A Kid?

 

There is a reason people of all ages, from wide-eyed children to tired adults, still say “Magical talaga ang Pasko.” It’s not just a line from songs or movies—it’s something we feel, something that quietly happens around us every December.

Christmas becomes magical because time seems to slow down. The rush of ordinary days pauses, even just a little. Streets glow with lights, houses are decorated with parol and blinking bulbs, and suddenly the night feels warmer despite the cool December air. Kahit simpleng ilaw lang sa kanto, may kakaibang saya na dala.

Noon, naniniwala ka sa mga bagay kahit walang patunay. Naniniwala ka na puwedeng magkatotoo ang mga kahilingan, na baka talaga dumaan si Santa Claus, at na laging may espesyal na mangyayari. Bawat gabi ng Disyembre ay parang countdown sa saya. Kahit simpleng tunog ng torotot o kalansing ng barya, ramdam mo na may paparating na ligaya. Naniniwala ka na pagkagising mo kinaumagahan ay may mga regalo ka na sa medyas na isinabit mo, pero paano mangyayari yun at paano magkakasya ang mga regalo sa loob ng medyas eh napakaliit nun para malagyan ng isang malaking regalo. Pero hindi mo inisip yun dahil sa paniniwala mong magical talaga ang Pasko. Ang alam mo lang ay kahit wala kang chimney ay posible pa rin na lumitaw si Santa Claus sa loob ng bahay niyo para mabigyan ka ng regalo. 

Back then, you believed in things without needing proof. You believed that wishes could come true, that Santa might really pass by, and that something special was always about to happen. Every night in December felt like a countdown to wonder. Kahit simpleng tunog ng torotot o kalansing ng barya, parang may paparating na saya.

Magical ang Pasko dahil ang saya ay galing sa maliliit na bagay. Bagong damit—kahit isang set lang—parang kayamanan na. Isang laruan, libro, o pakete ng tsokolate, sapat na para sumaya ka buong araw. Hindi ka nagkukumpara, hindi ka demanding. Ang mahalaga, may natanggap ka at may nakaalala sa’yo.

The magic of Christmas also lives in giving. It doesn’t always mean expensive gifts wrapped in shiny paper. Sometimes, it’s chocolates shared with children, a plate of food offered to a neighbor, or a small envelope quietly handed to someone who needs it. Giving during Christmas feels different—it’s lighter, purer, and filled with intention. Hindi lang kamay ang nagbibigay, pati puso.

And for adults, there’s forgiveness. Christmas has this gentle way of softening hearts. Old misunderstandings feel smaller, pride becomes easier to set aside, and reaching out no longer feels heavy. A simple “Kamusta ka na?” can mend years of silence. That alone is magic—when love becomes louder than ego.

Lindsey Sterling - Carol of the Bells

May mahika rin ang Pasko dahil parang mas masaya ang mga matatanda. Mas madalas tumawa ang mga magulang, dumarating ang mga kamag-anak, at mas ramdam ang punô ang bahay. Mas masarap ang pagkain dahil sabay-sabay itong kinakain. Kahit simpleng handa, nagiging espesyal kapag kumpleto ang pamilya. Sa mata ng bata, ligtas ang mundo at puno ng pagmamahal.

Iba rin ang takbo ng oras noon. Parang walang katapusan ang Christmas vacation. Mabagal ang umaga, mahaba ang gabi, at laging may oras maglaro, manood ng pelikula, o makatulog habang tumutugtog ang mga Christmas songs sa radyo. Walang iniisip na problema—walang bayarin, walang deadlines, walang bigat sa dibdib. 

Family and memories play a big role, too. Christmas reminds us of who we are and where we came from. Shared meals, familiar laughter, old stories retold, and even empty chairs we quietly honor—all of these moments connect the past and the present. Kahit may lungkot, may kasamang pasasalamat. That balance of joy and longing makes Christmas deeply human.

Faith, hope, and gratitude complete the picture. Christmas reminds us that light always comes, even after the darkest nights. It teaches us to be thankful not just for abundance, but for survival, for strength, for another chance. In a world full of uncertainty, Christmas whispers that hope is still alive.

As we grow older, the magic doesn’t disappear—it just changes. The wonder we once felt as children slowly turns into something deeper: gratitude, compassion, and the desire to give.

At tuwing napapangiti natin ang isang bata tuwing Pasko, naaalala natin—

totoo ang mahikang naramdaman natin noon. 🎄✨

Chocolate Giving Para Sa Mga Bata Ngayong Pasko 🎅🍫✝️

 

May mga tradisyon talagang kahit magbago ang panahon, kahit magbago ang kalagayan ng buhay, pilit pa ring kumakapit sa puso. Para sa akin, isa na rito ang pamimigay ng tsokolate tuwing Pasko, lalo na para sa mga bata.

Sa mga nakakakilala sa akin, alam nila na matagal nang bahagi ng Pasko ko ang pagbabahagi. Dati, tuwing Bisperas ng Pasko, pinapakain ko ang mga aso at pusang gala pagkatapos ng Misa de Aguinaldo dito sa aming bayan sa Imus. Kinabukasan, sa umaga ng Pasko, nagbabahagi ako ng pagkain sa mga taong walang matitirahan na nasa kalye piniling manirahan gamit ang aking bisikleta. Tahimik lang, walang camera, walang ingay—basta alam kong may napasaya akong kahit kaunti.

Pero dumating ang panahon na muli akong siningil ng aking katawan. Bumalik ang dati kong sakit sa puso, at kasabay noon, unti-unting nawala ang mga gawaing kinasasabikan ko. Natigil ang mga lakad, ang pagbibisikleta, ang pag-iikot. Isang taon na akong halos nakakulong sa loob ng bahay. Hindi ko na nga alam kung anong disenyo ngayon sa Pasko sa aming plaza. Hindi na rin ako nakakapagsimba pero hindi ko nakakalimutang manalangin na bumalik ang dati kong sigla at maayos na kalusugan. 

Aaminin ko—miss na miss ko ang mundo sa labas. Kaya nga siguro ibinuhos ko na lang talaga ang sarili ko sa pagsusulat at nakarami ako sa taong ito. Wala akong ginawa kundi maglibang sa pagsusulat. Pero sobrang miss ko ang pagpedal sa kalsada.Kung bumalik man ang dati kong kalusugan ay baka wala na rin akong kumpiyansang magpepedal sa malalayong lugar. Miss ko ang mga asong gala at pusa sa Alapan, sa Aguinaldo Highway, at sa iba't-ibang lugar kasama na ng bawat drop point na dati kong dinadaanan kung saan palaging may naghihintay na buntot na kumakawag, mga miyaw o mga matang puno ng pag-asa. Miss ko ang pakiramdam na may silbi ako sa labas ng apat na sulok ng bahay.

Pero sa kabila ng lahat ng ito, lubos pa rin ang pasasalamat ko sa Diyos. Sa kabila ng maraming setbacks sa kalusugan, nandito pa rin ako. Humihinga. Nabibigyan ng isa pang pagkakataon. At para sa akin, malaking biyaya na ang umabot hanggang Disyembre. Kaya ngayong Pasko, kahit limitado na ang galaw ko, ayaw kong tuluyang mawala ang pagbabahagi. Kung hindi na kaya ng katawan ang dati kong ginagawa, hahanap ako ng paraan—kahit simple lang.

Jackson 5 - Give Love on Christmas Day

Humingi ako ng tulong sa aking kapatid. Pinabili ko sila ng iba’t ibang klase ng tsokolate—kahit anuman, kahit simple. Ito ang balak kong ipamigay sa mga batang nangangaroling at sa mga batang kakatok sa amin sa umaga ng Pasko para humingi ng aguinaldo.

Walang engrandeng handog. Meron kaunting bonggang pakete. Isang munting tsokolate na sana’y maging matamis na alaala nila ng Pasko ngayong taon.

Ito na muna ang kaya kong ibigay ngayon—isang simpleng pagbabahagi, isang paalala na kahit may sakit, kahit may limitasyon, may kakayahan pa ring makaalala at magbigay.

Patuloy pa rin akong umaasa. Umaasa na balang araw, pagagalingin akong muli ng Panginoon—anumang paraan, anumang oras. Di ko man alam sa papaanong paraan ang lahat ng yun ay hindi ka na iniisip ngunit binibigay kong lahat sa Diyos. Hanggang sa araw na muli kong maramdaman ang hangin sa mukha habang nagbibisikleta, at muling makita ang mga mata ng mga hayop at taong dati kong tinutulungan.

Sa ngayon, tsokolate muna.

Simpleng Pasko.

Taos-pusong pasasalamat. 🎄🍫

Susuwertehin Ka Ba Kapag Sinunod Mo Ang Color Of The Year Ng 2026?

 

'May hatid nga bang swerte ang kulay ng bagong taon?'

Hindi ka nanalo sa raffle. Hindi tinawag ang pangalan mo kahit pang-apat na bunutan na, at umuwi ka na lang na may hawak na consolation prize na ballpen na may logo ng kumpanya. Napamura ka, "tanginang yan, yung prize na maiuuwi mo parang medium pa rin sa pagtatrabaho, bwiset na yan!". Napabuntong-hininga ka na lang. Doon biglang pumasok ang tanong sa isip mo: baka naman puwede kang bumawi sa kulay? Tuwing bagong taon kasi, laging may bagong “Color of the Year,” at kasabay nito ang bagong pag-asa na baka sakaling kapag sinunod mo ito, sumunod din ang swerte sayo. Kung gano’n lang pala kasimple ang buhay, sana kulay ng taon na ang buong Pilipinas—mula gate, bubong, kurtina,tabo, timba, kaldero, pati mukha mo kulay teal, puti o di kaya ay hindi na kailangan baguhin dahil kulay kahoy na ang balat mo, ang pangatlong kulay daw kasi ay warm mahogany na hindi na nalalayo sa kulay mo. 

Pero ano nga ba ang kulay ng 2026, at kapag sinunod mo ba ito, taon-taon ka na ring magpapalit ng kulay ng bahay? Papalitan mo ba ang pintura kahit maayos pa, ang sofa kahit hindi pa sira, at ang kurtina kahit bagong laba, basta’t “uso”? Paano kung ang kulay ng taon ay green na ka-kulay ng mga ka-DDS, o pula na ka-kulay naman ng mga Loyalists—susundin mo pa rin ba? Handa ka ba talagang i-sacrifice ang posibleng maging swerte sa susunod na taon dahil lang ayaw mong mapagkamalang may panig ang gate mo? Biglang hindi na lang ito usapin ng aesthetics, kundi ng katahimikan din sa war politics sa comment section. 

Ang Color of the Year ay parang horoscope ng pintura—masarap pakinggan at maganda basahin, pero hindi naman obligadong sundin ng kapalaran mo. Karaniwan, ito’y pinipili ng mga designer, trend forecaster, psychologist ng kulay, at siyempre ng mga kumpanyang nagbebenta ng pintura at lifestyle products. Pinag-uusapan nila kung ano raw ang kulay ng damdamin ng mundo—pagod ba tayo, may pag-asa ba, o gusto lang nating kumalma. Hindi nila tinatanong kung may natitira ka pang utang, kung tataas ba ang bilihin, o kung safe bang pinturahan ang gate ng kulay na hindi ka aawayin ng kapitbahay.

Narda - Swerte

Kaya hindi porket uso ang kulay ng gate mo ay may kakatok agad na swerte, at hindi rin awtomatikong aangat ang buhay dahil matchy-matchy ang sala at kusina mo sa palette ng 2026. Ang swerte ay hindi nadadaan sa kulay ng pintura niyo at lalong hindi nabibili sa lata ng mga pintura. Marahil ang buhay ay parang pinturang may tatak na "Rain or Shine". Hindi perpekto ang buhay kahit gaano ka pa kaswerte sa paniniwala mo ay dadating at dadating ang unos na bigla ka na lang kakaldagin ng hindi mo alam. Kaya minsan, mas mahalaga pa rin ang kulay na hindi nakakapagpa-init ng ulo at hindi nagdudulot ng debate tuwing may bisita.

Pero aaminin naman natin, masaya ring makisabay paminsan-minsan—hindi para suwertehin, kundi para gumaan ang pakiramdam. Iyong pag-uwi mo sa bahay at masasabi mong, “Ay, ang ganda pala nito,” kahit walang premyo o papremyo. Kung ang kulay ng taon ay nagbibigay saya sa mata at kapayapaan sa isip, eh di go. Pero kung mas mahal mo ang kulay na matagal mo nang kasama—o ‘yung kulay na hindi ka mapagkakamalang may campaign poster—ayos lang din.

Sa huli, ang tunay na swerte ay hindi nasa dingding, hindi nasa gate, at lalong hindi nasa uso. Nasa taong marunong tumawa kahit hindi trendy ang pintura, at marunong mamili ng kulay na hindi lang maganda sa mata, kundi payapa sa buhay—basta kulay totoo.

Hanging Amihan

 

♫  Malamig ang simoy ng hangin, may saya ang bawat damdamin ♫ 

May mga alaala na hindi kailanman kumukupas—hindi dahil malinaw pa ang mga detalye, kundi dahil pareho pa rin ang pakiramdam. Hanging Amihan ang tawag ko rito. Hindi ito bagay na nahahawakan, pero ramdam na ramdam sa tuwing sasapit ang Disyembre. Maaaring ito na lang ang natitirang alaala ng aking Christmas childhood past, ngunit sapat na iyon para ibalik ang lahat.

Every December in the Philippines, there is a kind of cold that wakes you up gently. As soon as you open your eyes, you feel it—your joints are cold, your hands and feet are freezing, and your body is hesitating to move. The world is quiet, and a gentle breeze slips through the window. It isn’t harsh or loud; it’s soft, but enough to remind you that December has arrived once again.

Pagbukas ng gripo, doon mo mararamdaman ang totoong lamig. Ang tubig ay parang galing mismo sa bukal—napakalamig, nakakagising, nakakapanibago, at punô ng alaala. Isang simpleng sandali, pero may bigat ng nostalgia.

Ang Hanging Amihan ay hindi lang panahon; isa itong pakiramdam. Ito ang hanging nagdadala ng mga alaala ng lumang Pasko—kahit hindi mo na matandaan ang mga regalo, kanta, o dekorasyon. Ang mahalaga, pareho pa rin ang lamig. Pareho pa rin ang simoy. At sa bawat ihip nito, may piraso ng nakaraan na bumabalik.

There is another wind every Filipino knows well—the Hanging Habagat. If Amihan is gentle and calm, Habagat is heavy and challenging. It brings heavy rains, floods, and storms that test us year after year. During Habagat season, worry rarely sleeps—worry for our homes, our families, and our daily lives.

December Avenue - Paskong Alaala

Ngunit kapag dumating ang Disyembre at unti-unting napapalitan ang Habagat ng Amihan, parang may pahinga ang puso. Ang mga unos ay tila alaala na lamang, at ang gabi ay mas tahimik. Mas mahimbing ang tulog, mas payapa ang isip. Sa wakas, maaari na tayong matulog nang may kapayapaan, habang binabantayan tayo ng malamig ngunit maamong hangin.

Kasama ng Hanging Amihan ang Simbang Gabi. Madilim pa ang langit, tahimik ang mga kalsada, at ang lamig ay yakap-yakap ang buong baryo. Habang naglalakad papunta sa simbahan, may kakaibang ginhawa ang hangin—malamig pero hindi ka nilalamig sa loob. Parang pinapabagal ng Amihan ang oras.

Pagkatapos ng misa, nariyan ang amoy ng kape, puto bumbong, at bibingka. Pero bago pa man ang pagkain, ang unang yakap ay ang hangin sa labas—presko, payapa, at pamilyar. Ito ang lamig na hindi mo iniiwasan; ito ang lamig na hinahanap ng katawan mo.

So many things have changed over time—people, traditions, even ourselves. But every December, when Hanging Amihan arrives, something remains. The cold mornings, the breeze through the window, and the quiet streets leading to Simbang Gabi—all of these remind us that some memories never truly disappear.

At marahil, kahit ito na lang ang natitira sa aking Christmas childhood past, sapat na ito. Dahil hangga’t umiihip ang Hanging Amihan, buhay pa rin ang Pasko sa alaala.

Bakit Hindi Mo Puwedeng Pilitin Pagsayawin ang mga Employees Mo sa Christmas Party? ⛔

Tuwing papalapit ang Disyembre, ramdam na ramdam sa opisina ang amoy ng ham, spaghetti, at… kaba. Hindi dahil sa year-end reports, kundi dahil sa isang tanong na paulit-ulit na bumabalik taon-taon:

“Sasayaw ka ba sa Christmas party?”

At bago ka pa makasagot ng hindi ka marunongmagsayaw, may kasunod agad:

“Required ‘yan ha.”

Ah yes. The annual tradition where Christmas spirit mysteriously transforms into social pressure with background music. 🎄💃

Let’s talk about it—seryoso pero may halong tawa—kung bakit hindi mo puwedeng pilitin ang employees mo na sumayaw kung ayaw nila, kahit pa may LED lights, theme, at pa-raffle ka pang nalalaman. Kaya yung mga team leader na mapilit at makasarili makinig kayo sa blog post na ito: 

1. Hindi Sukatan ng Team Spirit ang Sayaw

Let’s get this straight: hindi lahat ng masayahin ay dancer, at hindi lahat ng tahimik ay KJ, dahil may mga taong masaya magtrabaho, maayos makisama, maaga pumasok at bihira mag-absent, pero ayaw lang talagang sumayaw sa harap ng maraming tao, at wala namang mali roon; ang tunay na team spirit ay ipinapakita sa respeto, collaboration, at maayos na pagtupad sa trabaho, hindi sa sabay-sabay na sayaw sa remix ng Boom Tarat Tarat, dahil in English terms, teamwork is built in meetings, deadlines, and mutual respect—not in forced choreography. Sa unang sagot pa lang natin dito ay puwede mo nang masupalpal si TL na mapilit. 

2. Hindi Lahat Extrovert (At Okay Lang ‘Yon)

May mga taong energized kapag nasa stage, pero mayroon din namang nauupos na parang kandila ang kaluluwa sa ideya pa lang ng "spotlight", dahil introverts exist, socially anxious people exist, at may mga taong sadyang hindi lang talaga nag-e-enjoy mag-perform, kaya ang pilitin silang sumayaw ay parang pagsasabing mas hindi mahalaga ang kanilang comfort kaysa sa takbo ng programa, at malinaw na hindi iyon Christmas spirit kundi coercion na may suot na Santa hat.

3. “Mandatory” Fun Is Not Fun

The moment na sabihin mo ang linyang “required ang performance,” congratulations, opisyal mo nang inalis ang saya sa tinatawag na fun, dahil ang kasiyahan ay dapat kusang-loob, ang joy ay hindi inuutos, at ang happiness ay hindi tumutugon sa mga banta tulad ng “may minus points sa evaluation,” “walang raffle pag hindi sumali,” o “makikita natin sa attendance,” sapagkat in English, forced fun is an HR contradiction.

4. Hindi Bayad ang Hiya

Let’s be real: may mga empleyadong nag-aalala na pagtawanan, ma-video at mai-post online, o maging office meme hanggang sa susunod na taon, at hindi lahat ay kayang i-handle ang ganitong sitwasyon emotionally, dahil kahit sabihin pang “for fun lang,” ang hiya at anxiety ay totoong-totoo, at binabayaran ang employees para sa kanilang skills, oras, at output—hindi para sa public embarrassment na tinatago sa anyo ng entertainment. Madali pa naman ngayon mag-viral lalo na kapag magkaroon lang ng isang awkward moments instant viral na yan sa social media. Mga Pinoy pa ba?

5. Power Dynamics: Hindi Totoong “Choice” Kapag Boss ang Nagsabi

Kapag ang nag-aya ay manager, supervisor, HR, o mismong company owner, hindi na ito simpleng invitation, dahil kahit sabihin pang “optional lang naman,” kapag may kasunod na tingin, biro, o side comment, alam ng empleyado na may kaakibat na pressure, sapagkat in English, when authority invites, consent becomes complicated.

Mariah Carey - All I Want For Christmas Is You

6. Hindi Sukatan ng Loyalty ang Pag-indak

Ang loyalty ay makikita sa pananatili sa kabila ng mga hamon, sa paggawa ng tapat na trabaho, at sa pagrespeto sa mga values ng kumpanya, at hindi ito nasusukat sa energy level sa sayaw, galing sa choreo, o sa willingness magpa-cute sa stage, dahil kung may empleyadong piniling pumalakpak, mag-cheer, at sumuporta mula sa audience, participation pa rin iyon. Hindi ka Maneuvers at hindi ka rin Streetboys kaya sabihin kay TL na siya na lang maghahataw sa gitna ng entablado. 

7. Christmas Party Should Be a Safe Space, Not a Survival Test

Ang Christmas party ay dapat maging pahinga mula sa stress, isang selebrasyon, at pasasalamat sa mga empleyado, at hindi ito dapat maging parang fear factor, talent show na walang audition, o emotional obstacle course, dahil sa Tagalog terms, hindi lahat ng regalo kailangang balot sa kahihiyan. Kamo kay TL hindi siya si Julius Caesar na kung ano ang gusto niyang ipagutos ay itatapon kayo sa arena para mag perform at mamatay sa kahihiyan. 

8. May Ibang Paraan Para Mag-enjoy (Promise)

Kung ang goal ay engagement, maraming paraan para makamit ito tulad ng games na may voluntary participation, raffles, group activities na walang spotlight, simpleng dinner na may music, at appreciation awards, dahil ang fun ay hindi kailangang maingay at ang selebrasyon ay hindi nangangailangan ng choreography.

Ayon sa patnubay na sinusunod ng Department of Labor and Employment (DOLE) ng Pilipinas, ang sapilitang pagpapasali sa empleyado sa mga aktibidad na hindi saklaw ng kanyang trabaho—tulad ng pagsasayaw o pagpe-perform sa Christmas party—ay maaaring pumasok sa usapin ng paglabag sa karapatan ng manggagawa at diwa ng Labor Code, dahil may karapatan ang bawat empleyado na tumanggi batay sa personal na desisyon, paniniwala, o relihiyon, at hindi sila dapat parusahan, i-discriminate, o gawing parang “sacrificial lamb” dahil lamang sa pagtanggi; kung may pamimilit o panggigipit na naganap, may opsyon ang empleyado na magsampa ng reklamo sa National Labor Relations Commission (NLRC), at mahalagang tandaan din na bawal pilitin ang empleyado na mag-praktis o gumugol ng oras sa ganitong aktibidad pagkatapos ng opisyal na working hours maliban kung may malinaw na pahintulot at may katumbas na overtime pay, sapagkat bagama’t mahalaga ang pagiging “team player,” hindi ito dapat gamitin bilang dahilan para ipilit ang personal na aktibidad na hindi naman komportable o boluntaryo para sa isang tao.

Ang respeto ang pinakamagandang regalo, dahil ang Christmas ay tungkol sa kindness, understanding, at goodwill, kaya kung ayaw sumayaw ng empleyado mo, hindi siya KJ, hindi siya walang pakisama, at hindi siya “walang ambag,” may boundaries lang siya, at ang pagrespeto sa boundaries na iyon ang tunay na anyo ng leadership at totoong diwa ng Pasko; kaya ngayong holiday season, tandaan na maaari mong imbitahan ang employees na sumayaw pero hindi mo sila puwede at hindi mo dapat pilitin, dahil ang pinakamahuhusay na workplaces ay hindi humihingi o nag-uutos ng saya—lumilikha sila ng espasyo para rito. 🎄