Tinapay Republic

 

The Philippine bakery is not just a store; it’s a part of who we are, serving both our stomachs and our sense of home.

Have you ever heard of a roaming pandesal? Yup, they still exist, and it's not something nostalgic pero ang pag-uusapan natin ngayon ay Filipino bakery at anu-anong klaseng tinapay ang natatandaan mo simula pa noong dekada nobenta na naididisplay pa rin hanggang ngayon sa mga panaderya. 

“‘Napaaaaaay! Pupup-pupup!”

‘Yan ang klasik na tunog ng roaming panadero sa amin noon sa San Andres Bukid, Manila noong dekada nobenta, sa umaga sabay-sabay na magdadatingan yung mga hinihintay mo na gusto mong kainin at inumin. Tanda ko pa noon kapag dumaan na si mamang pandesal ay susunod na yung owner type jeep naman na naglalako ng Magnolia Chocolait in a bottle o di kaya milk flavor and orange flavor. Walang sasarap pa sa mga fresh na almusal ko noon isang malamig na Magnolia chocolait, mainit na pandesal at may palaman na Reno odi kaya ay keso. Yum!!

Doon sa roaming bisekleta na naglalako hindi lang pandesal ang nasa lalagyan niyan na balde meron din sari-saring tinapay sa kabilang sisidlan. Madaming klase ng tinapay na talaga namang salamin ng ating pagkabata.  Siyempre kilala natin lahat ang “tasty bread”.  Lagyan mo ng Chiz Whiz o kaya mantikilya na may asukal eh swak na swak naman talaga!  Kung walang ibang palaman, bumutas ng lata ng Carnation Kondensada!  Ting!

Pangalawa sa listahan ko ay ang Pan de Coco.  Para sa akin, ito ang pinaka-da best sa kapartner ng Coke.  Masarap na tinapay na may buko-lisciousness sa gitna!  San ka pa?!  Nahihirapan ako tigilan ito kapag ito ang meryenda.  Titigil lang ako kapag dumating na si Manong Pisbol o kapag tinawag na’ko ni Bokyo (kalaro ko noon na anak ni Aling Fe) para manguha ng aratelis.

Next na gusto kong tinapay ay ang Bella’s o ang Pan de Regla.  Kung hindi niyo alam ‘to, ito ay ang tinapay na may pula sa gitna.  Hindi ko alam kung saan gawa yung pulang yun.  Basta “pula” ang tawag sa part na yun.  “Ang sarap ng pula”, parang itlog lang no?  Anyway, nang lumaon ay meron na ding tinapay na purple ang gitna.  Pan de ube?  Haay hindi ko alam ang tawag dito pero mas gusto ko pa din ang pulang version.  Kumbaga sa suka ay mas gusto  ko ang Datu Puti kesa sa Silver Swan, ang Bambini Cologne kesa Nenuco Cologne, o ang Beer na Beer kesa sa Gold Eagle.

Meron din naman na kulay orange ang gitna pero ito medyo gelatinous ang texture. Manamis namis at masarap din ito. Nagegets niyo ba yung tinapay na yan? 

Msarap pa din ang Spanish Bread. Mawawala ba naman ito sa bakery ng Pilipinas. Isa ata ito sa pinakamatandang tinapay na nilalako pa rin hanggang ngayon sa mga panaderya.  Masarap din ito sa Coke pero mas swak na swak ito sa Fanta Root Beer ngunit ‘wag sa lemon lime dahil Pritos Ring ang bagay dito.

In almost every kanto sa Pilipinas, makikita mo ang maliit na panaderya na amoy pa lang ay kayang magpabalik ng alaala—ang halimuyak ng bagong lutong tinapay na parang yakap ng umaga. Filipino bakeries are more than just a place to buy bread; they are part of our everyday life, a cultural landmark in every barangay. Noong dekada nobenta meron kami talagang tinatawag na suking bakery. Matagal na panahon di namin silang naging suki sa pandesal at mga tinapay. Noong umalis kami sa San Andres ay naroon pa rin sila at talaga nga naman espesyal din sa akin ang bakery na ito dahil kinalakihan ko rin ang pagbili-bili dito. Bago pumasok sa school dito kami bumibili ng Magnolia Chocolait, Zesto, Fun Chum at kung anu-ano pang inumin kapag recess. Siyempre hindi mawawala ang tinapay na paborito ko kaso hindi ko alam ang tawag dun, ilalarawan ko na lang. Ito yung tinapay na kulay brown sa top coating niya na maraming asukal ang gitna niya ay mantikilya anfg ilalim ng coating ay same lang din ng top coating. Pero kapag naparami ka nito ay mahihirinan ka kaya dapat laging nakahanda ang Big 250 mo na inumin o kaya ang Hi-C Orange. 

Ang tinapay ang paborito nating lahat meryendahin. Maliban siguro sa kanin eh tinapay na ang susunod na hilig  kainin ng mga Noypi. Sabi ng anatin kanina isa sa listahan ng mga Pinoy ay ang tasty. Ang kadalasang ayaw na parte dito eh yung magkabilang dulo o tinatawag rin na balat. Pero may mangilan-ngilan rin na paborito ito kaya solb na solb sila dahil wala silang kaagaw sa parte ng tasty bread na ito.

Alex Corner - Pandesal

Ang ginagawa ng aking Mahal na Ina dati eh pagtapos lagyan ng mantikilya at asukal ang tasty, ilalagay niya pa sa toaster para medyo lumutong at talaga namang mas masarap. Parang lasa na siyang Biscocho. Syempre isama mo na sa pinapalaman ang peanut butter. Ang dabest sa’kin ay ang Lily’s Peanut Butter. Walang sinabi dito ang Skippy kahit chunky version pa. Pagbukas mo ng Lily’s eh may mantika pa sa ibabaw at hahaluin mo yun hanggang maghalo na talaga sila ng peanut butter. Tapos kapag naubos na eh napapakinabangan pa namin ang lalagyan dahil ginagawa namin itong baso. Sulit talaga ang Lily’s! Hindi lang peanut butter extra baso pa. Sa palengke namin nabibili yan. 

Inside these bakeries, narito ang iba’t ibang tinapay na paborito ng mga Pilipino: pandesal, monay, ensaymada, pan de coco, Spanish bread, pan de regla (na tinatawag ding kalihim), kababayan, hopia, pan de lemon, cheese bread, putok, pianono, at mamon. Each bread has its own texture and flavor, and for many Filipinos, these breads are part of their daily routine. Sa hapon, tuwing alas-tres o alas-kuwatro, merienda time na—paboritong oras ng mga Pilipino para magpahinga at mag-kape o tsokolate habang may kasamang tinapay. Pandesal is a classic choice, sometimes paired with palaman tulad ng peanut butter, palaman na keso, Lucky Me Pancit Canton, o kahit sardinas kapag gipit. Kapag may bisita naman sa bahay, kadalasan ay naghahain tayo ng espesyal na tinapay tulad ng ensaymada o mamon bilang tanda ng paggalang at hospitality nating mga Pilipino. 

Bago ko pala makaligtaan eh wala nang mas kaklasik pa sa tinapay na pandesal. Kahit walang palaman ‘to masarap pa rin. Sabayan mo lang ng mainit na kape eh solb na solb talaga. Wala na sigurong mas sasarap pa sa ganyang almusal o meryenda. Nagiging second choice lang ang tasty bread kapag may pandesal. Ito ang boss ng mga tinapay.

Sandamakmak ang panaderya sa Pilipinas.  Iba’t-ibang klase ng tinapay ang makikita rito.  Minsan pa nga e baka naaabutan pa natin ang mga panaderong nagsasaksak ng mga tray ng tinapay sa salaming display.  Pupungas-pungas pa tayong oorder kay manong ng…

Pandesal.  Ang pambansang tinapay ng Pilipinas.  Masarap kahit walang palaman.  At lalong masarap kapag mainit.  Da best kapag isinasawsaw ito sa mainit na kape (Blend 45 o kaya Great Taste na paborito ng lolo ko).  Wala nang mumog-mumog.  ‘Pag gising ko sa umaga e kuha agad ng pandesal at sawsaw-kain.

Putok.  Eto ang isa sa mga masarap na tinapay talaga.  Hindi ako nabubusog agad dito kaya halukay lang ako nang halukay sa supot kapag ito ang binili e.  Parang compact ang mga particles nito kaya ang sarap nguyain e!  Pasok pa talaga ang pangalan.  Putoohhk. Pero i handa rin ang panulak kasi nakakahirin din ang tinapay na ito.

Donut.  Mas masarap ang donut sa panaderya kesa sa mga nabibili sa mall.  Simpleng pabilog lang na nilagyan ng asukal pero hindi ko maintindihan kung bakit ganun siya kasarap.  Naisip ko pa talaga dati, big-time ang mga panaderyang may tindang donut e. May chocolate donut na rin ngayon sa panaderya wag ka tapos may iba't-ibang kulay na sugar springkles kaya mas kaaya-aya sa mga bata tignan. Sa latest update, meron na rin strawberry flavor donut ngayon. 

Sa mga kalsada, makikita rin ang mga naglalako ng tinapay sakay ng bisikleta o motorsiklo—yung may kahon sa likod na puno ng mainit-init pang pandesal at iba pang tinapay, at may maliit na kampana o busina para ipaalam na sila’y dumating na. This bread-on-wheels culture brings fresh bakery products directly to people’s homes, especially in small communities where bakeries may be far away. More than just food, tinapay in the Philippines is a symbol of sharing, hospitality, and comfort—something that connects generations, whether it’s the pandesal for breakfast, monay for merienda, or the Spanish bread na binili pa sa suking panadero sa kanto. The Philippine bakery is not just a store; it’s a part of who we are, serving both our stomachs and our sense of home.

Kayo anong paboritong tinapay niyo?

Nostalgic Hour: The 3 O'Clock Habit Prayer

 

Yung mga oras na dapat tulog ka na kapag 3 O' clock prayer na kundi palo ka sa pwet ng tsinelas or kung anong weapon of choice ni nanay

Heto ang oras nung kabataan ko na hinding hindi ko siguro makakalimutan kahit kailan.  Araw-araw, sa ginawa ng Diyos (tungkol sayo ‘tong blog na ‘to Papa Jesus), pagsapit ng alas tres ay maririnig ko ‘tong palabas na ‘to sa telebisyon namin.  Sino ang nanonood?  Sino pa ba kundi yung mga nagpapatulog sayo kanina pang ala-una pero ikaw pasilip-silip kalang sa TV at kapag natyempuhan kang nakasilip ka pa malamang malutong na hampas sa pwet ng Spartan na tsinelas.Ang mga pinsan mo, ang nanay mo at mga tita ko, sila lang ang may karapatan na gising sa mga ganitong oras. Basta pagpatak ng ala-una ang pinaka huling extension mo na gising ka ay ang Bulagaan segment bago matapos ang Eat Bulaga.  

 Babangon ako kunyari sa banig pagkagaling sa peke kong tulog (kamot mata, kunwari’y pupungas-pungas), tapos ayun, maririnig ko na ang sikat na sikat na “3 OKLAK HABIT”:

(Ma-dramang background music)

“You died, Jesus, but the source of life flowed out for souls,

And the ocean of mercy opened up for the whole world…

O fountain of life…”  Hindi ko na itutuloy ito dahil sa mga nakaranas nito ay sigurado akong kabisado n’yo pa din hanggang ngayon ang dasal na ‘to.

Napakatagal na ang nakalipas at may kanya-kanya na tayong trabaho o di kaya ang iba sa inyo ay nakapag-asawa na at may anak na, syempre hindi ko na alam kung pinapalabas pa ‘to tuwing alas tres sa channel 2.  Pero tuwing alas tres nang hapon, hindi ko pa din matanggal sa isip ko ang itsura ni Papa Jesus na parang nag-iipon ng lakas para mag-haduken.

Pagkatapos ninyong basahin ‘tong blog na ‘to ay sabay sabay nating isigaw ang…

"Jesus, King of Mercy, We Trust in You!"

Magandang senyales ang alas-3 ng hapon dahil isang oras nalang at pwede na akong lumabas.  Papayagan na ko ng mga elders na magtatakbo sa kalsada namin. Bumili ng makakain sa tindahan ni Aling Meding worth of 5 pesos.  Hirap talaga akong makatulog sa hapon e.  Araw-araw ko nalang naririnig ang aking paboritong linya…

"Holy God, Holy Mighty One, Holy Immortal One, have mercy on us and the whole world" (repeat 3 times).

3 O'clock Prayer/3 O' clock Habit 

Gaganahan na ulit akong magpanggap na tulog.

Akala ko talaga noong bata ako, yung picture na yun si Papa Jesus na may hawak na walis.  Masipag pala siya kasi naglilinis siya ng bahay nila.  Hindi ko talaga ma-gets kung ano talaga ‘yung gumagalaw-galaw na hawak niya.

Pero sabi ng mga pinsan ko powers daw yun ni Jesus na nagmumula sa puso niya. Yan yung parang mga rays na pula at puti sa kaliwa at kanan..  Parang gumagalaw-galaw pa ‘yung power niya na ‘yun eh.  Tapos sa huli ipapakita ‘yung address ng headquarters ng samahan nila.

Sa channel 9 na may orasan sa gilid ko unang nakita ang 3 O’clock Prayer (let us pray), pagkatapos na pagkatapos ng Annaluna (played by Margarita Fuentes).  Sa saliw ng nostalgic na background music, nirerecite ng mahiwagang boses (hindi ba si Kuya Cesar ‘yun?) ang bawat linya ng dasal na ito.  Mas recent na nga ‘yung version na may padugtong kay Blessed Sister Faustina eh.

Do an act of mercy.  Save lives.  Save souls.  Help build the Divine Mercy Charity Hospital and Information Center (naitayo nga ba ‘to?)

…

When I was sick, did you comfort me?

…

Words of our Lord to Blessed Sister Faustina:

“Souls who spread the honor of My mercy,

I shielded them through their entire lives as a tender mother, her infant.

And at the hour of death,

I will not be a Judge for them

But the Merciful Savior.”

…

Back in the 90s, the “3 o’clock habit” on Philippine TV was more than just a broadcast—it was a signal that the entire country would collectively pause, bow their heads, and recite the prayer to the Divine Mercy. Some kids obediently clasped their hands and prayed, but many others—especially those who were supposed to be taking their afternoon nap—treated it as a signal to sneak a peek at the TV while their parents were busy. Our parents, however, were firm believers in the sacred post-lunch “siesta,” a tradition rooted in the belief that resting in the afternoon restores energy, aids digestion, promotes growth, and keeps children healthy. If they caught you awake during the time you were supposed to be sleeping, you could expect anything from a gentle reminder to close your eyes to a stern command to lie back down—sometimes even with the TV unplugged for good measure. 

Ang yabang ko pa dati, dinasal ko ‘to nung recess namin para ipagmalaking kabisado ko ang buong dasal, napagalitan tuloy ako ng titser.  Ten o’clock pa lang kasi nun. Iba pala ang dasal kapag recess. Kabisado niyo pa rin ba?

"Bless us, O Lord, and these Thy gifts, which we are about to receive from Thy bounty, through Christ our Lord. Amen."

Klasik din yan men!

 The 3 o’clock habit became an unintentional “curfew” for outdoor play. Beyond its religious purpose, the 3 o’clock habit served as a cultural reset button, momentarily silencing noisy neighborhoods and uniting households in a shared moment of stillness. For many, it now brings a wave of nostalgia—recalling the scent of freshly cooked merienda wafting from the kitchen, the hum of electric fans on hot afternoons, and the soft lull that hung in the air as the entire country collectively slowed down. It was a unique blend of faith, discipline, and Filipino family life that 90s kids will forever remember, whether they truly prayed, pretended to be asleep, or were just waiting for their favorite show to resume.

Ang pinakamasaya sa 3 o’clock habit eh pagkatapos niyan ilang minuto na lang meryenda na!  Bibili na ang nanay ko ng mga tinapay sa bakery at Coke.  Syempre ang mga bibilhin niyang tinapay eh pandekoko (maraming may gusto nito pero ayoko neto eh), spanish bread (palaging binibiro ang pangalan ng ispanis bread, panis na raw), cheese bread (tinapay lang na may kapiranggot na keso sa loob, tinipid talaga eh) at ang panderegla (pinakapasok na tawag sa tinapay sa history ng Pinas, parang napkin daw na may regla sa gitna, kadiri pero maraming may paborito niyan kasama ng mga pinsan ko. 

Pagkatapos magmeryenda, syempre it’s “playtime”!  Ilabas na ang mga laruan, ang mga tau-tauhan at tatching na! Pumili ng pinakamaangas na pato! Laro na sa kalye hanggang alas-sais! 

Palakanton ka ba ng Dekada Nobenta?

1991, when Lucky Me! Pancit Canton was introduced by Monde in the Philippines.

Kapag beerday natin ay madalas na nating marinig sa ating mga tropa  ang “Happy birthday! Pa-kanton ka naman!”. Parte na kasi ng kulturang Pinoy ang pansit sa tuwing may mga okasyon tulad ng kaarawan. Sinisimbulo raw kasi nito ang “long life” kaya dapat tayong maghanda nito sa ating special day. Kung hindi man pansit ay puwede rin namang spaghetti o kahit na anong putaheng noodles ang pangunahing sangkap.

Bago pa man sumikat ang mga noodles na walang sabaw sa hapagkainan ay namulat kami sa mga instant noodles na may mainit na sabaw. Patok yan sa aming mga kabataan ng 90s lalo na kapag tag-ulan. Masarap kaya humigop ng mainit na sabaw na ipinapartner natin sa ating ulam na hotdog at siyempre, ang kanin. Lalo na may searching game pa kayo ng mga letters ng pangalan niyo. Noon kasi ang Royco noodles soup ay may hugis na mga letra or English alphabet gawa ang noodles nito kaya kaming mga bata ay naaaliw na kinakain namin ang letra at minsan nakakabuo pa nga kami ng aming mga pangalan sa noodles. Pero ang king of noodles noon sa Pilipinas ay ang Nissin's Ramen, dalawa lang ang flavor niyan, ang blue na pack at ang red na pack. Ang blue pack ay beef flavor at ang red ay chicken flavor. Gusto namin ang luto namin sa noodles ay half cook lang, kapag overcooked na kasi masyado nang malata ang noodles at madali na ito madurog. Sabay sasabayan namin yan ng boiled egg sa noodles o di kaya ay ihahalo namin ang egg yolk at egg whites sa kumukulong noodles para humalo ang lasa ng itlog. That was super classic. Meron pang isa, ito:

 🎵Here’s a Chinese soup for you

Some Chinese soup

But there is nothing like

Knorr Real Chinese Soup

Knorr is one of a kind

Best Chinese soup you can find

Knorr is easy to cook

Just add one egg! (crack, gong!)

Thick and chunky and rich

Knorr Real Chinese Soup

There is nothing like

Knorr Real Chinese Soup!

Goodah!🎵

Tanda niyo pa ba yung tono ng kanta ng patalastas ng Knorr Real Chinese Soup? Lagi ko to nakikita sa patalastas ng RPN 9 eh. Isa din sa pinakamasarap na soup noong dekada nobenta. Just add one egg! (gong)

Lumipas ang mga panahon may bagong noodles ang naglabasan at ito na nga ang year ng Lucky Me ang kanilang produkto at instant pancit canton. Tara at pag-usapan natin ito.

Sa Pilipinas, ang pancit ay hindi lamang basta pagkain kundi isang mahalagang bahagi ng kultura at tradisyon. Sa tuwing may kaarawan, Pasko, Bagong Taon, o kahit simpleng salu-salo, halos palaging may pansit sa hapag-kainan dahil ito ay simbolo ng mahaba at masaganang buhay. Bago pa sumikat ang Lucky Me! Pancit Canton, ang mga Pilipino ay sanay sa mga lutong bahay na pansit tulad ng pancit bihon na manipis na rice noodles na ginisa sa gulay at karne, pancit Malabon na may makapal na noodles at seafood sauce, pancit lomi na may mainit na sabaw, at homemade pancit canton na niluluto mula sa tuyong egg noodles. Noon, ang mga instant noodles sa merkado ay kadalasan ay mga soup gaya ng Lucky Me! Instant Mami, Quick Chow, at Payless Mami, at wala pang mabilis na “dry noodles” na gaya ng nakasanayan natin ngayon.

Noong 1991, ipinakilala ng Monde Nissin ang Lucky Me! Pancit Canton bilang kauna-unahang instant dry stir-fry noodles sa bansa. Sumikat ito noong dekada ’90 hanggang 2000s dahil sa mga patalastas na madaling tandaan at sa bilis nitong lutuin. Naging paborito ito ng mga estudyante bilang murang baon, ng mga manggagawa bilang mabilis na meryenda, at ng mga pamilya bilang “emergency food” na laging nakaimbak sa kusina. Para sa mga Pilipino, ang pansit ay higit pa sa pagkain—ito ay sumisimbolo sa mahabang buhay, kasaganaan, at pagbabahagi, at ang Lucky Me! Pancit Canton ay nagsilbing tulay sa pagitan ng tradisyong ito at ng modernong pamumuhay.

Tandang-tanda ko pa noong una kong napanood sa Lunch Date ang tamang pagluluto nito. Si Toni Rose Gayda pa ang kasama ng kinatawan ng Monde sa cooking demo. Sa loob ng tatlong minuto ay mayroon ka nang pancit canton! Namangha talaga kami ng kapatid ko nang makita namin ang cooking show na iyon. Naintriga kami sa nakita kaya nagpabili kami kay ermats noong sumunod na pagpunta sa Uniwide Sales sa Tambo upang mag-grocery. And we lived happily ever after.

Kalaunan kasama na ito sa budget, hindi puwedeng mawala ito sa estante ng mga groceries namin. Kaya kapag nakakatanggap kami ng padalang pera ni tatay from abroad ay nagogrocery kami at nag iistock kami ng maraming Lucky Me Pancit Canton. Madali lang itong lutuin kaya kapag umaga hindi na kami namomoblema sa gusto namin almusalin tapos ay ipapalaman namin ang pancit canton sa sa mainit at malutong na pandesal sa bakery at siyempre ang kape.

Charice Pempengco in an old Lucky Me commercial

Masarap ang Lucky Me! Pancit Canton sa simpleng pagluluto, ngunit maaari pa itong gawing espesyal sa pamamagitan ng pagdagdag ng protina gaya ng itlog, manok, hipon, o pusit; gulay gaya ng repolyo, carrots, bell pepper, at kabute; at pampalasa tulad ng calamansi, sesame oil, o chili flakes. May mga nag-eeksperimento pa ng kombinasyon ng iba’t ibang flavor packs upang makuha ang tamang timpla ng tamis, alat, at anghang. Bukod pa rito, kakaiba rin ang Filipino food habit na sabayan ang pancit canton ng kanin, na nagiging double-carb meal at minsan ay sinasabayan pa ng tasty o pandesal—isang bagay na bihira sa ibang bansa ngunit karaniwan sa atin dahil sa malalim na kaugalian ng pagkain ng kanin sa bawat meal.

Noong mga huling bahagi ng 90s, sikat na sikat ang TV commercials nito, lalo na ang jingle na madaling tandaan. By the early 2000s, it became a staple in baon, midnight snacks, and merienda. Students loved it dahil mabilis lutuin at mura, workers enjoyed it for quick breaks, and families stocked it up for emergency meals.

Paano Gawing Mas Pasarapin ang Lucky Me! Pancit Canton

Lucky Me! Pancit Canton is good on its own, pero pwede mo itong gawing restaurant level sa bahay. Here are some ideas:

1. Protein Power

• Sunny-side up egg or scrambled egg
• Sliced boiled egg
• Grilled chicken strips or leftover fried chicken
• Shrimp or squid rings

2. Veggie Boost

• Sautéed cabbage, carrots, and bell peppers
• Chopped green onions
• Mushrooms

3. Flavor Twist

• Squeeze of calamansi or lemon
• A dash of sesame oil for an Asian kick
• Chili flakes or fresh siling labuyo for spice

4. Ultimate Combo

• Cook 2 packs—one Original and one Chilimaní—then mix for a sweet-spicy balance.

Pero kahit na masarap ang Lucky Me! Pancit Canton ay may hatid pa rin itong disadvantage sa ating kalusugan, but always remember moderation in eating this is the key. Here are some dangers of eating this often.

1. Mataas sa Sodium

Isang pakete ng pancit canton ay may mataas na sodium content, na kapag nasobrahan ay pwedeng magdulot ng high blood pressure at kidney strain.

2. Preservatives and Additives

Instant noodles contain preservatives to prolong shelf life, at kahit approved ito ng food safety authorities, sobra-sobra pa rin kung araw-araw kakainin.

3. Low Nutritional Value

Hindi sapat ang vitamins at minerals nito para maging balanced meal. Kadalasan, kulang ito sa fiber at fresh nutrients.

4. High in Saturated Fat

Dahil fried ang noodles bago i-pack, may mataas itong oil content, which can contribute to cholesterol build-up when eaten excessively.

Tip: Kung gusto mo pa rin kumain pero mas healthy, lagyan ng gulay, lean protein, at bawasan ang paggamit ng buong sauce/oil packet.

Hindi lang Lucky Me! Pancit Canton ang naglabasan sa merkado ang bawat kumpanya na related sa noodles ay naglabas na rin ng kanya-kanyang version ng Pancit Canton. Nariyan ang Yakisoba Stir Fried Noodles na ubod din ng sarap, Quick Chow Pancit Canton, Ho-Mi Pancit Canton, Payless Xtra Big Pancit Canton, Pancit ni Mang Juan ng Jack n Jill products. Ang mga hindi ko na makita sa merkado ay yung Pista Pancit Canton, Saucy Me na naging favorite ko rin dahil sa malapot at masarsa ang kanilang brand, ang Purefoods Pancit Canton. Hindi ko lang alam kung meron pang Pancit Shanghai na gawa rin ng Payless. 

Sa kabuuan, ang Lucky Me! Pancit Canton ay hindi lamang instant noodles kundi bahagi na ng modernong kulturang Pinoy. Isa itong comfort food na nag-uugnay sa tradisyon at kasalukuyan—mula sa mga birthday handaan hanggang sa midnight snack ng mga call center agents. Ngunit tulad ng lahat ng bagay, pinakamainam pa rin itong kainin nang may moderation, dagdagan ng masustansyang sangkap, at samahan ng masayang kwentuhan sa hapag.

Kaya ano pang hihintay niyo? Kantunan na!!

Jack's Biking Chronicles: Padyak to Fort Santiago

 

The very first visit to Fort Santiago in 2022.

I have been to Intramuros many times, but I've never been to a place where the center of history is highlighted. Ilang beses na rin akong nakapunta sa Intramuros halos nagpapabalik-balik na nga lang or minsan dahil lumulusot ako dito para naman makapunta sa Binondo, but never ko talaga namimiss na dumaan sa simbahan ng Manila Cathedral upang manalangin at ibulong sa hangin ang aking mga dasal. Year of covid maraming beses na rin ako pumunta dito but that time sarado pa ang lugar na pinakagusto kong mabisita, ito nga ay ang Fort Santiago. Sumubok ulit ako pagkalipas ng ilang linggo pero sarado pa rin sa publiko ang nasabing lugar. Hanggang sa paglipas ng dalawang tao na medyo nag lie-low na ang pandemic sa Pilipinas at unti-unti na rin nagbubukas ang mga establisyemento sa Pilipinas. 2022 nang una kong nabisita ang Fort Santiago. Ano ba ang nasa loob ng Fort na ito at ang history behind this place? Tara pag usapan natin. 

Minsan, may mga biyahe na hindi lang basta pagod at pawis ang dala, kundi puno rin ng kasaysayan at alaala—at isa na rito ang aking bike ride mula Cavite papuntang Fort Santiago sa Intramuros, Maynila. Maaga akong umalis mula sa aming bayan sa Imus, Cavite, sumakay sa aking bisikleta baon ang mga panalangin sa aking journey at dumaan sa ruta na paborito ng maraming siklista: mula sa coastal road, dire-diretso hanggang Roxas Boulevard, sumabay sa tanawin ng Manila Bay, dumaan ng CCP Complex at tumawid papasok ng Intramuros. 

Sa mga hindi pa nakakapunta, matatagpuan ang Fort Santiago sa Intramuros, isang makasaysayang lugar sa puso ng Maynila na dating sentro ng kolonyal na kapangyarihan ng Espanya. May entrance fee ito—₱75 para sa adults at may discount para sa estudyante, senior, at PWD. Built in 1571 by Spanish conquistador Miguel López de Legazpi, Fort Santiago was the premier defense fortress of Manila, protecting the city from invaders and pirates. Ngunit higit pa sa depensa, naging saksi ito sa maraming mahahalagang pangyayari sa ating kasaysayan, kabilang na ang pagkakapiit ni Dr. Jose Rizal bago siya barilin sa Bagumbayan. Pagpasok mo sa loob, ramdam mo agad ang bigat ng kasaysayan—mula sa matitibay na pader na may bakas ng panahon, mga butas ng bala na nakaukit sa mga lumang gusali hanggang sa mga lumang kanyon na nakaharap sa Ilog Pasig. Makikita rin dito ang Rizal Shrine, kung saan nakalagay ang mga memorabilia ni Rizal, pati ang kanyang huling isinulat na “Mi Último Adiós.” Ang shrine ay kaharap lamang ng Plaza de Armas. May mga lugar din na tila iniwan ng panahon gaya ng mga guho ng dating gusali, mga hardin na puno ng halaman, at mga batong sahig na dinaanan ng mga sundalo at mamamayan mahigit 400 taon na ang nakalipas. 

Dictalicense - Daloy ng Kamalayan

Isa sa mga pinakanakakakilabot ngunit makabuluhang bahagi ng Fort Santiago ay ang dungeon nito—isang madilim, makipot, at mamasa-masang piitan sa gilid ng Ilog Pasig na ginamit noong panahon ng Kastila at lalo na noong World War II. Sa kwento ng kasaysayan, libo-libong bilanggo, kabilang na ang mga Pilipinong pinaghinalaang rebelde, ay ikinulong dito sa siksikan at walang sapat na hangin o ilaw; marami ang namatay sa gutom, sakit, at hirap sa kalagayan. Noong huling bahagi ng digmaan, maraming bihag ang namatay rito nang bahain ng tubig mula sa ilog ang dungeon, dahilan upang hindi sila makalabas. Sa bawat hakbang sa loob ng dungeon, ramdam mo ang lamig at bigat ng nakaraan—isang tahimik na paalala ng sakripisyo at kalupitang naranasan ng ating mga ninuno. Ang pagbisikleta papunta sa Fort Santiago ay hindi lang ehersisyo kundi isang paglalakbay pabalik sa nakaraan—isang paalala na bawat pedalyada ay puwedeng magdala sa atin sa mas malalim na pag-unawa sa ating bayan at sa ating kasaysayan.

Dito rin pumapasok ang mga alamat at kababalaghan. Maraming nagkukwento ng mga nakakakilabot na karanasan: biglang paglitaw ng mga aninong parang sundalo, mga yabag sa sahig na wala namang tao, at malamig na simoy ng hangin sa gitna ng mainit na araw. May ilan ding nagsasabing nakakita sila ng anyo ng isang lalaking bihis bilang sundalo ng Kastila na tila nagbabantay pa rin hanggang ngayon. Totoo man o kathang-isip, ang mga kuwentong ito ay dagdag sa misteryo at kakaibang karisma ng lugar.

Para naman sa mga balak mag-bike dito, mainam na magsimula nang maaga—mga alas-5 hanggang alas-6 ng umaga—para iwas init at mas kaunti ang sasakyan sa kalsada. Maaari kang mag-stopover sa Coastal Baywalk o sa CCP Complex para magpahinga at uminom ng tubig, at kung gusto mo ng quick snack, may mga convenience store at karinderya sa may Roxas Boulevard bago pumasok ng Intramuros. Siguraduhin ding may sapat na tubig, helmet, at ilaw sa bisikleta lalo na kung aabutin ng hapon pauwi. 

These are my photos taken at Fort Santiago. 

The Izakayas in Japan

Japan was a special vibe, and the country that I would like to go to (someday, maybe)

Uy medyo napalayo ang usapan natin for today. Aalis muna tayo sa Pilipinas at dadalhin natin ang ating kuwento sa ibang bansa. I always enjoy watching vlogs from other tourist, sila yung mga travel vloggers kung saan-saang lupalop ng mundo nagpupunta. Nakapanood na ko ng mga vloggers na na-feature ang Egypt, India, South Korea, Kenya, China, Colombia, France, Greece, Italy at siyempre Pilipinas. Pero mayroong isang bansa na aliw na aliw akong panoorin. Sa panonood ng mga travel vlogs na ito nakikita mo yung angking kagandahan ng isang bansa, mapapansin mo yung trademark ng bansang yun. Halimbawa na lang diyan ay ang China kung saan maraming templo at magagandang tanawin lalo na sa kanilang mga mountainous regions, ang India kung saan sentro ng Hinduism ang kanilang relihiyon at dito rin makikita ang sikat na Taj Mahal, ang Egypt ang tahanan ng Giza Pyramids. Sa ganitong paraan para na rin tayong nagta-travel kasama nila dahil ipinapakita nila ang kagandahan, kultura at pagkain ng bawat bansang kanilang napupuntahan. Pero sabi ko nga mayroong isang bansa na talaga nga namang kinagigiliwan ko tuwing itong bansang ito ang nafefeature, ito ay ang bansang Japan, the House of the Rising Sun. For me Japan was a special vibe because it feels like a living collage of tradition, modernity, and pure imagination — and anime plays a huge role in that magic.

First, there’s the aesthetic harmony. You can be walking down a neon-lit Tokyo street, where vending machines glow like sci-fi props, and then turn a corner into a quiet alley with a centuries-old shrine. That balance between the ultramodern and the deeply historical creates an atmosphere that’s unique to Japan — almost like you’ve stepped into two worlds at once.

Then there’s the everyday culture that feels cinematic. Japan’s meticulous attention to detail — in food, architecture, manners, and even public transport — makes ordinary moments feel special. A simple bowl of ramen can look and taste like it came straight from a Studio Ghibli scene. A random countryside view can resemble the backdrop of a Makoto Shinkai film, with light spilling between leaves and cicadas humming in the background.

And, of course, anime doesn’t just depict Japan — it amplifies the vibe. From Your Name’s dreamy Tokyo sunsets to Spirited Away’s fantastical bathhouses, anime distills the beauty, quirkiness, and emotional warmth of Japan into vibrant worlds. When you actually visit, it’s like you’re stepping into those frames — seeing familiar train stations, food stalls, and sakura blossoms that you’ve already fallen in love with through animation.

Anime is just a part of Japan's culture, but the one that really caught my eye is the Izakayas in the street of Omoide Yokocho. Ano nga ba itong Izakayas? Pag-usapan natin.

Ang Izakaya ay isa sa mga pinakapaboritong lugar sa Japan para sa mga mahilig sa masarap na pagkain at inuman. Sa simpleng salita, ito ay katumbas ng “pub” o “bar” sa Kanluran, ngunit may kakaibang timpla ng tradisyunal na pagkaing Hapones at mainit na samahan. Mula sa mga simpleng kanto sa Tokyo hanggang sa masikip na eskinita sa Osaka, ang mga Izakaya ay buhay na buhay tuwing gabi, puno ng tawanan, clinking ng baso, at halimuyak ng bagong lutong pagkain.

Sa bawat sulok ng mundo, may mga lugar na tila likha ng panaginip—at isa na rito ang Omoide Yokocho sa Shinjuku, Japan. Sa Tagalog, ang “Omoide Yokocho” ay maaaring isalin bilang “Memory Lane,” at tunay ngang bumabalik sa alaala ang bawat hakbang sa makipot na eskinita nitong punô ng usok ng iniihaw, halakhakan ng mga customer, at aroma ng kalsadang buhay na buhay tuwing gabi. Kung minsan, habang nakaupo ako sa isang karinderya rito sa Pilipinas, hindi ko maiwasang mangarap na sana'y makarating ako sa Japan balang araw—hindi para sa mga malalaking siyudad o shopping mall, kundi para sa mga ganitong klaseng lugar malilinis na eskinita, buhay ang vibe, mga sari-saring usok na maaamoy mo na galing sa mga iniihaw na pagkain kapag binabaybay mo na ang nasabing eskinita. Sa Omoide Yokocho, nagkalat ang mga maliliit na izakaya, mga tipikal na Japanese bar-restaurants na kadalasang yari sa kahoy at may istruktura lamang na parang isang maliit na tindahan. Karamihan sa mga izakaya rito ay kayang tumanggap ng walo hanggang sampung katao lang, minsan ay lima lang kung masikip ang espasyo—kaya napakalapit ng interaksyon sa pagitan ng mga customer at ng chef na nagluluto mismo sa harap mo. Ang pagkain? Nariyan ang yakitori o inihaw na manok sa stick, nikomi o beef stew, sashimi, edamame, at siyempre, malamig na beer o sake na kasamang nilalagok ng mga Hapon sa pagod sa kanilang mga trabaho. Pero higit pa sa pagkain, ang tunay na hinahanap-hanap ay ‘yung pakiramdam ng pagiging kasali sa isang bagay—kahit sandali lang, para kang naging parte ng isang lokal na kwento, ng isang gabi na puno ng saya, kwentuhan, simpleng kaligayahan, at ligalig ng lugar. Maaliwalas kahit masikip, masarap kahit simple, at komportable kahit nasa gitna ng ingay at usok. Siguro kaya’t ang daming bumabalik dito ay dahil sa pakiramdam na para kang umuuwi—kahit hindi mo man ito tahanan.

The Vapors - Turning Japanese

Nagsimula ang konsepto ng Izakaya noong panahon ng Edo (1603–1868) bilang mga tindahan ng sake (sakaya) na nag-aalok ng simpleng tsumami (pulutan) para sa mga parokyanong gustong uminom sa mismong tindahan. Sa una, nakatayo lang ang mga bisita habang umiinom, ngunit kalaunan ay naglagay ng upuan at mas maraming pagkain para mas maging komportable ang mga customer. Dito nagsimulang lumago ang Izakaya bilang isang lugar hindi lamang para uminom, kundi para makipagkuwentuhan, kumain, at magpahinga matapos ang trabaho.

Mga Pagkaing Karaniwan sa Izakaya

Isa sa mga dahilan kung bakit sikat ang Izakaya ay ang malawak na seleksyon ng pagkain na sinasabay sa alak. Kadalasan, ang menu ay halo ng classic at seasonal na putahe:

• Yakitori – inihaw na manok sa stick, kadalasan may iba't ibang parte gaya ng hita, pakpak, at atay.
• Edamame – nilagang berdeng soybeans na nilalagyan ng asin.
• Karaage – pritong manok na may malutong na balat at malasa ang loob.
• Sashimi – hiwa ng sariwang isda tulad ng tuna, salmon, o mackerel.
• Tempura – hipon o gulay na binalot sa manipis na batter at pinirito.
• Agedashi Tofu – pritong tofu na nilulublob sa mainit na sabaw na may toyo at luya.
• Takoyaki – bola-bolang harina na may octopus sa loob.
• Okonomiyaki – parang Japanese pancake na may repolyo, karne, at sarsa.

Types of food from Izakayas. Photo credits from: https://imgcp.aacdn.jp/

Mga Sikat na Izakaya sa Japan

Maraming kilalang chain at tradisyunal na Izakaya sa Japan na patok sa lokal at turista:

• Torikizoku – kilala sa murang ngunit masarap na yakitori.
• Izakaya Watami – isang chain na may malawak na menu at cozy na ambiance.
• Shinjuku Omoide Yokocho – isang makipot na eskinita sa Tokyo na puno ng maliliit na Izakaya, kilala sa nostalgia at street vibe.
• Uoshin Nogizaka – para sa mahilig sa sariwang seafood.
• Tsubohachi – isang Izakaya chain na nagsimula sa Hokkaido na may masarap na regional dishes.

TORIKIZOKU. Photo credits from: https://dynamic-media-cdn.tripadvisor.com/

Mga Natatanging Pagkain sa Izakaya

Bukod sa mga karaniwang putahe, may mga Izakaya na nag-aalok ng kakaibang pagkain para sa mga gustong mag-eksperimento:

• Basashi – hilaw na karne ng kabayo, kadalasang hinihiwa nang manipis at sinasawsaw sa toyo na may luya.
• Shirako – tinatawag na “milt” o sperm sac ng isda, na may kakaibang malambot at creamy na texture.
• Fugu Karaage – pritong blowfish, isang delicacy na kilala sa panganib kapag hindi maayos ang paghahanda.
• Horumon – inihaw na lamang-loob ng baka o baboy.

Shirako (sperm sac of fish). Photo credits from: https://sushiuniversity.jp/

Omoide Yokocho is more than just a food destination; it's a reminder that the best flavors are often served not on silver platters, but on wooden sticks, shared across a narrow bar, with strangers who feel like old friends.

Nostalgia at Intriga: "Ang Backmasking Controversy ng Eraserheads"

Circa 1993, the debut of Eraserheads in the music industry. Releasing their first album, Ultraelectromagneticpop!

Eto na naman tayo, ang sarao-sarap talagang balikan ng mga alaala noong dekada nobenta. This time I was at my 12 years old nung pumutok ang kontrobersiyang ito na kinasasangkutan ng isa sa paborito kong OPM band noong dekada nobenta, ang Eraserheads. Ang Eraserheads ay sumikat at nakilala sa mundo ng industriya ng musika around 1993 and released their first album, "Ultraelectromagneticpop". Talaga nga naman na pumatok sa mga Pilipino ang mga kantahan nilang maka-masa katulad ng, "Pare Ko", "Ligaya", "Toyang", at ang "Tindahan Ni Aling Nena". Kasabay ng bagong sibol din na genre na katulad ng alternative pinoy rock na talagang kinagiliwan ng mga taga-pakinig mapa-lalaki man o babae. Kahit saang kalye ng Pilipinas ay makikita kang may gitara at ang pinapraktis talaga na kanta ay ang "Pare Ko", pa strum, strum lang, emote, emote, tuning ng boses at puwede ka nang magharana ng tsikabebots noong 90s. Lahat ata nung nagpapraktis ng "More Than Words" ng Extreme na gitarero ay lumipat sa kantang "Pare Ko" ng Eraserheads. 

Sumunod pa ang maraming album sa mga dekadang nagdaan ay naging isang music icon ang bandang Eraserheads sa Pilipinas. Ngunit lingid sa kanilang kasikatan ay hindi rin sila nakaligtas sa mga kontrobersiya, isa na nga dito ay ang backmasking controversy. Ano nga ba itong backmasking at bakit nasangkot ang banda sa issue na sila ay mga kampon ng kadiliman. Tara, balik tayo sa nakaraan at pag-usapan natin. 

Sa kasaysayan ng musika sa Pilipinas, iilan lang ang mga bandang nakaukit nang matindi sa puso ng masa gaya ng Eraserheads. Sila ang simbolo ng dekada nobenta—kabataan, ligaya, angst, at malalim na emosyon. Pero sa likod ng mga awiting “Pare Ko,” “Overdrive,” at “Hard to Believe,” may isang kontrobersiyang tila masyadong hard to believe para sa ilan—ang tinatawag na backmasking. Sa gitna ng nostalgia, bumalot ang misteryo. Totoo nga ba ito? O isa lamang itong urban legend na pinatindi ng imahinasyon ng mga tagapakinig?

Unahin natin: ano nga ba ang backmasking? Backmasking is a recording technique where a message is recorded backward onto a track that is meant to be played forward. Ang pinakaunang naging kontrobersyal na kaso nito ay noong 1960s at 70s, sa Amerika at UK, kung kailan sinasabing may mga “satanic” o diumanong mensaheng demonyo sa ilang kanta ng Beatles, Led Zeppelin, at iba pa. Kapag pinatugtog ang kanta in reverse gamit ang turntable o editing software, maririnig umano ang mga mensahe na hindi mo maririnig sa normal na playback. Sa isang konserbatibong panahon, ito ay naging sanhi ng moral panic, lalo na sa mga relihiyosong grupo.

Fast forward sa Pilipinas, mid-90s—Eraserheads were at the height of their fame. Pero kasabay ng kanilang pagsikat ay ang pag-alingawngaw ng isyung may “nakakatakot na mensahe” daw ang ilan sa kanilang kanta kapag pinatugtog pabaliktad. Ang mga kantang laging nasa gitna ng kontrobersiyang ito ay: “Pare Ko,” “Overdrive,” at “Hard to Believe.” Sinasabi ng ilang nakikinig na kapag pina-backmask mo ang “Pare Ko,” may maririnig kang tila bulong ng isang lalaking may malalim na boses na nagsasabing “Satan is God,” o kaya’y “Pa-patayin kita,” depende sa imahinasyon. Sa “Overdrive” naman, sinasabing may naririnig kang “I love Satan,” habang ang “Hard to Believe” diumano’y may tinig na tumatawa ng demonyo.

Natural, naging mainit ang isyu lalo na sa mga magulang, guro, at simbahan. May mga nagsabing hindi na dapat pakinggan ang Eheads, at may mga nagpapakalat ng casette tapes na may label na “delikado” at “may demonic influence.” Pero gaya ng inaasahan, hindi ito pinalampas ng banda. Sa mga panayam, partikular si Ely Buendia, mariin nilang itinanggi ang anumang intensyon ng backmasking. Ayon sa kanila, wala silang ginawang ganoong klaseng recording at ang mga sinasabing “mensahe” ay maaaring produkto lang ng pareidolia—ang natural na tendency ng tao na makahanap ng pattern o mensahe kahit wala naman talaga. "Kung may marinig kang demonyo, baka demonyo ka talaga," pabirong sabi noon ni Ely.

Narito pa ang ilang reply ng bandang Eraserheads sa issue na ito mula kay Mr Robin River ang dating manager ng Eheads, galing sa aming pagsasaliksik  dito sa Ubasnamaycyanide, ito ang paglalahad ng kanilang manager:

"In my mind, backmasking and the controversy surrounding it hover around two concepts: 1) masked or subliminal persuasion, and 2) backwards talking. The first concept is subliminal persuasion. This was one of the conceptsforwarded byVance Packard in his book "Hidden Persuaders", which was first published in 1957. One point being made is that there are forms of communication that are used to persuade us by stimulating our subconscious, and therefore, we are not aware of how we are being manipulated (hence it is "masked"). In one so-called "experiment" that supported subliminal persuasion, single frames with advertising messages like "buy Coke" were inserted in a film showing. Because motion picture film runs at 24 frames per second, the viewers were not conscious of the message. The experiment prematurely concluded that the message was effective because several audience members went out to buy that product from the store as the film was being shown. But many variables were not considered, so the experiment came under heavy criticism. When I was in college (U.P. College of Mass Communication)in the late 1970's this particular concept had already lost steam, and the methodology of the experiment came under fire because it could not be reliably replicated. I actually did a library search about a couple of decades later when the EHeads were accused of backmasking, and by then, the concept was merely mentioned in most books as obsolete and discredited. The second concept revolves around popular beliefs about demonic persuasion and exorcism. The assumption is that the devil communicates on levels that, like subliminal persuasion, are not detected by our conscious minds. That includes things like talking backward (hence the "back" in backmasked). But these beliefs are so medieval, and have roots in the dark ages of the Christian Church, much like the Inquisition, which I consider the height of paranoia and political repression. Besides, talking in "strange" ways (as in backward) is not only attributed to satan and his worshippers, but by early Christians as well(as in"speaking in tongues"), so this kind of phenomenon is not unique to satan. I remember viewing a documentary produced by the Campus Crusade for Christ in the late 80s that demonstrated several alleged blasphemous backmasking messages drawn from the Beatles and several subsequent hard rock bands. The documentary then goes on to try to convince CCC members to only listen to "Christian" bands who have links to the organization and fall under the genre called "Christian Contemporary Rock".From time to time, other religious groups have done the same with local secular bands such as the Eraserheads. In my response to this, I usually dare these people/groups to take the music of so-called "Christian" musicians and bands and do the same thing. I can guarantee that similar "messages" will be found. But it's no use arguing with people who insist on hearing what they want to hear, even if it's not there. For all we know, this whole thing could be nothing more than a tool for proselytizing and/or a marketing gimmick in support of "Christian" artists. While we were working on Fruitcake, I remember there was a religious group that once again brought the issue of backmasking to the media, accusing us of intentionally putting blasphemous statements in our recordings. And since the mass media machinery is always on the lookout for controversy (no matter how stupid or inane it may be) to boost sales/viewership, the group got its 5 minutes of fame. Our response was to reverse the lines"Merry Christmas Everybody, Happy New Year Too" at the start of the album, and dare them to find anything demonic in it. Our point was that if they still found something blasphemous about it, they were either paranoid, deluded, or stupid. For the record, we never intentionally put any "backmasked" blasphemous messages in our recordings. I hope this puts this issue to rest."

Eraserheads - Hard To Believe

Hindi maikakaila na bahagi ng appeal ng Eraserheads ay ang kanilang pagkamisteryoso at experimental sa musika. Ngunit kahit gaano pa sila ka-avant-garde, wala talagang matibay na ebidensya na sinadyang maglagay sila ng backmasked messages. Sa katunayan, sa interviews, madalas pa nilang gawing biro ang buong isyu. Isa ito sa mga panahong ang kabataan ay nahuhumaling sa urban myths at kasamang lumaki ng kasikatan ng banda.

Ngunit bakit ba sobrang nakaka-engganyo ang ganitong klase ng kontrobersiya? Simple lang—sa panahong wala pang social media, ang ganitong tsismis ay parang apoy sa gasolina. Kakaibang thrill ang dulot nito sa mga batang mahilig mag-experiment gamit ang cassette recorders, pinapabaliktad ang tapes para lang marinig ang sinasabing kababalaghan. Isa rin itong patunay kung gaano ka-iconic ang banda—dahil pati sa imahinasyon ng masa, malalim ang kanilang impluwensya.

Na mas pinadingas pa ng mga matatanda ang apoy. May mga magulang, lolo at lola na nagbawal sa pakikinig sa mga kanta ng banda o huwag tangkilikin mismo ang banda. Medyo unfair sa Eraserheads yun dahil wala naman napatunayan na gumagawa sila ng kanta para sa kampon ng kadiliman. May pareidolia na nagmumula sa mata kung saan ay binigyang imahinasyon ng utak kung sa anong navivisualize ng ating mga mata. Ang mabisang halimbawa dito ay ang mga ulam na nagkokorteng kung anu-anong bagay na hindi sinasadya ng ulap na magkaroon siya ng korte na magbibigay ng malilikot na imahinasyon sa mga tao. Ganun din sa ating mga tainga. Sa pag back mask ng mga nasabing kanta maaaring may mga narinig ang ilan na hindi kaaya-aya sa kanilang pandinig at bumuo ng mga salitang blasphemous para sa ating Panginoong Hesus. 

At kung tatanungin mo kung may tunay nga bang “hidden message” sa mga kantang ito, narito ang isang hard to believe na sagot: Ang totoong mensahe ay ang epekto ng kanta sa’yo. Ang sakit ng “Pare Ko,” ang kabaliwan ng “Overdrive,” at ang emosyon ng “Hard to Believe”—lahat ng ‘yan ay mensaheng hindi mo kailangang pakinggan pabaliktad para maintindihan. Ang musika ng Eraserheads ay nagsilbing salamin ng kabataang Pilipino noong ‘90s, puno ng hinagpis sa palpak na pag-ibig, saya, kalituhan, at pang-masa. Hindi mo kailangang ipilit ang demonyo para maintindihan ang lalim ng kanilang sining.

Sa huli, ang backmasking controversy ng Eraserheads ay nananatiling bahagi ng pop culture nostalgia. Isa siyang paalala na minsan, kahit ang musika na inaakala mong simple lang ay nagiging sentro ng masalimuot na usapan. Pero gaya ng mga multong nagmumulto lang kung pinapansin, ang mga tsismis na ito ay naglalaho kapag tiningnan natin ang katotohanan: ang mga kanta ng Eraserheads ay para sa kabataan, hindi sa kadiliman.

Ngayon, mahigit dalawang dekada na ang lumipas, at kapag naririnig natin ang intro ng "Pare Ko," automatic ang ngiti. Kapag sumabog ang "Magda-drive ako buong araw..." ng "Overdrive," sabay-sabay pa rin tayong magkakantahan lalo na sa mga excursions at bakasyon at ang ating view ay kaundukan at karagatan. At kahit ang "Hard to Believe" ay nananatiling paborito ng mga tagahanga—hindi dahil sa kababalaghan kundi dahil sa emosyon. Ang tunay na “hidden message” ng Eheads ay hindi sa likod ng kanta kundi sa damdaming makapanuyo ng mamahalin habambuhay. 

Kung may aral man tayong makukuha sa isyung ito, ito ay ang kakayahan ng musika na maging mitolohiya, na ang isang simpleng linya o himig ay kayang bumuhay ng imahinasyon, pagdududa, at pagsamba. Hindi mo na kailangang baligtarin ang kanta para mahanap ang hiwaga—minsan, nasa harapan mo na pala ang mensahe. At gaya ng musika ng Eraserheads, ang epekto nito ay timeless—hard to believe, pero totoo.

Mag-Ingat Ka Sa Kulam 2008 (Ubas na may Cyanide Blog Movie Critique)

 

Mag Ingat ka sa Kulam, 2008 

I got so interested in watching this movie because of someone's comment on Threads. saying that this is a "top tier in horror movies in the Philippines". I was so intrigued by the comment, meaning that many people agreed. For me, the title was literal and a little cheesy in my opinion, but I gave it a try since many have settled. Luckily, I found a full-length movie on YouTube. Here are my honest thoughts on this movie. 

Ang pelikulang "Mag-Ingat Ka sa... Kulam" na ipinalabas noong 2008 ay isang madilim, misteryoso, at nakakakilabot na pagsilip sa mundong nababalot ng hiwaga, inggit, at itinatagong kasalanan—isang klaseng takot na hindi lang umaatake sa paningin kundi gumagapang hanggang sa kaibuturan ng konsensiya. Sa direksyon ni Jun Lana, ang pelikula’y tila isang babala na ang kulam ay hindi lamang gawa-gawang pananakot kundi isang representasyon ng sugat na hindi gumagaling, at pagmamahal na naging poot. Tampok dito ang mahusay na aktres na si Judy Ann Santos na gumaganap bilang si Mira—isang babaeng bumalikwas mula sa isang trahedya ng aksidente sa sasakyan, at mula sa kanyang paggising ay tila may kulang, may kakaiba, at may aninong sumusunod sa kanya. Makakasama rin sa pelikula sina Dennis Trillo bilang si Paul, ang asawang may sariling tinatagong lihim, at ang bata ngunit epektibong si Sharlene San Pedro bilang si Sophie, ang anak na walang malay sa madilim na bangungot na unti-unting bumabalot sa kanilang pamilya. Batang-bata pa dito ang Goin' Bulilit star na si Sharlene. 

Ang istorya ay umiikot sa pagkakagising ni Mira mula sa coma—pero ang babaeng bumalik ay hindi na siya, kundi ang kakambal niyang si Maria na ginugol ang buhay sa panggagamot at pangkukulam. Mula rito ay unti-unting nabubunyag ang mga lihim ng nakaraan, mga sugat ng pagkabata, at ang matinding inggit na naging dahilan ng madugong kapalaran ng bawat karakter. Masalimuot, misteryoso, at puno ng simbolismo ang takbo ng kwento—para kang kinukulam habang nanonood, nahuhulog sa patibong ng bawat eksena, at hindi mo namamalayang kumakapit na ang dilim sa isipan mo. Kahanga-hanga ang pagganap ni Judy Ann sa dual role—sa isang iglap ay inosente’t sugatan, sa susunod ay malamig at mapanira. Isa itong patunay ng kanyang lalim bilang aktres. Bagamat may ilang eksenang tila umasa sa cliché ng horror tropes—katulad ng biglaang sigaw, pagkislap ng ilaw, at sabayang tugtog—naibalik naman ito ng mga mahusay na pagganap at ng matinding tensyong dulot ng magandang pagkaka-edit at sinematograpiya.

Godsmack - Voodoo

Isa sa pinaka-umalingawngaw na jumpscare ay ang eksenang unang bumalik si Mira mula sa ospital. Habang naglalakad siya sa loob ng kanilang bahay, biglang lumitaw sa likuran niya ang isang anino—isang kakambal na hindi niya kilala. Wala pa mang musika, ngunit ang biglaang pagsulpot ng multo sa salamin ay sapat na para mapa-igtad ang sinumang hindi handa sa scene. Isa pa ay ang tagpo sa banyo, kung saan may eksenang tila simpleng pagsisipilyo lang, ngunit sa kanyang pag-angat ng ulo sa salamin—Ayun na!—isang duguang mukha ang bumulaga. Classic horror setup, oo, pero epektibo at hindi basta pandagdag lang.

Hindi rin pahuhuli ang eksenang may batang umiiyak sa ilalim ng kama—si Sophie—na biglang hinatak ng isang kamay na parang uod na may kuko, lumabas mula sa dilim. Doon mo mararamdaman ang sining ng timing—sapagkat hindi lang ito basta jumpscare, ito ay may kasamang emosyon ng pagkabahala para sa bata. Klasik para sa ating mga Pinoy ang mga halimaw sa ilalim ng kama. May isa ring bahagi kung saan biglang nagkakislapan ang ilaw habang naglalakad si Paul sa hallway, at sa huling kisap ng liwanag, isang anyong babae ang nakatingin sa kanya sa sulok. Saglit lang, pero sapat na para magpakabog ng dibdib.

May isang iconic scene rin sa may lumang silid, kung saan nakita ni Mira ang isang itak na gumagalaw mag-isa, saka biglang may tumalsik na gamit sa kanyang direksyon. Walang babala, walang build-up—isang matinding pasabog lang na parang sabay sabay sinabuyan ng kulam ang sound design, editing, at camera movement.

Ngunit sa likod ng mga roller coaster ride ng kwento, isa itong pelikulang may mas malalim na mensahe: ang hindi paghilom ng galit, ang kahirapang palayain ang sarili mula sa sugat ng nakaraan, at ang katotohanang may mga multong hindi mo kailangang tawagin, dahil sila mismo ang lalapit sa’yo. Sa kabuuan, ang Mag-Ingat Ka sa… Kulam ay isang paalala na hindi lahat ng takot ay galing sa dilim—minsan, ito'y galing sa loob ng taong nais maghiganti sa pait ng kanyang naranasan noong nabubuhay pa siya. Bibigyan ng Ubas na may Cyanide ang pelikulang ito ng 7.5 out of  10—isang karanasang may bahid ng ganda at lagim, kulang man sa ilang aspeto ng pagkakabuod, ngunit sapat upang manatili sa alaala, parang isang sumpang hindi basta-basta mabubura.

Hindi ko ineexpect talaga na magiging brutal ang ibang scene dito, may twist sa dulo at higit sa lahat madadala ka sa mga jumpscare na maaalala mo tuwing maiihi ka sa gabi at mapapanatili kang hindi tumingin sa salamin ng banyo habang pinapagpag mo si jun-jun. Akala ko ang kwentong ito ay purong tungkol sa pangungulam pero naging side story lang ito at mas nanaig ang paghihiganti at galit ng namayapang may angking karunungan sa pangugulam at sila'y nagbalik upang maghiganti sa mga nanakit sa kanila mental at emosyonal.Hanggang sa muling pag-usisa natin sa mga top-tier Pinoy horror movies.

Panoorin ang buong pelikula dito: